Fiches didáutiques

Jose Manuel Fuente 'El Tarangu'

L’afición al ciclismu siempre foi mui grande n’Asturies. Les nueses carreteres acoyeron dende siempre grandes etapes, sobre manera de monte por mor la orografía del nuesu territoriu, y foron munchos los ciclistes asturianos que fixeron grandes xestes nes grandes carreres d’esti deporte.

La gaita asturiana

Si hai un instrumentu qu’indentifica a Asturies, tanto dientro como fuera del país, ésti ye la gaita. Anque nun ye namái asturianu, sinón que tien presencia en tol planeta y en toles cultures, equí tuvo un gran puxu, mui venceyáu a la nuesa tradición, llegando a los nuesos díes con una vitalidá increíble tres superar un periodu de cierta decadencia hai unes décades.

El Melandru

El Meles meles ye’l nome científicu del melandru, mamíferu carnívoru de tamañu pequeñu, de pelo llargo y de color blanco y prieto que se pue ver nos montes d’Asturies. Esti animal vive per toda Europa, cola esceición única de tierres ártiques.

Ye de la familia de los mustélidos, al igual que mustadielles, papalbes, gulos, grisones, furones, fuines, visones, mofetes y llóndrigues. Éstos animales habiten en medios terrestres y acuáticos, tando’l melandru nel primer grupu.

El Fueru d'Avilés

El primer documentu escritu en llingua romance asturiana del que se tien referencia, y tamién el más emblemáticu, ye’l Fueru d’Avilés. Data del 1155 y nos años previos ye difícil confirmar qu’esistan testos nos que se vea una evolución del llatín que se pueda estremar d’esti idioma.

Monumentos megalíticos n'Asturies

Asturies ye un territoriu ricu en monumentos megalíticos. Éstos correspuenden al Neolíticu mayormente (7.000-3.000 enantes del presente), últimu periodu de la Edá de Piedra, nel que los humanos comenzaron a prauticar l’agricultura y el pastoréu, provocando l’apaición de les primeres sociedaes sedentaries.

El prerrománicu asturianu

Asturies pue presumir de tener un arte únicu del mundu. Trátase del prerrománicu asturianu, un estilu artísticu altomedieval desendolcáu nel periodu del Reinu d’Asturies, en concreto ente los sieglos VIII y X.

Les vacunes

Una vacuna ye un preparáu médicu que se pon a una persona o a un animal pa inmunizalu d’una enfermedá. Al pocu de nacer, a los 2 meses anguaño, recibimos les primeres pa combatir diferentes microorganismos que provoquen les enfermedaes más comunes, anque l’aplicación de les vacunes nun ye obligatoria.

Marte

Marte ye’l cuartu planeta del Sistema Solar, el siguiente a la Tierra según t’alloñes del Sol. Bautizóse col mesmu nome que’l dios de la guerra de la mitoloxía griega pero recibe’l nomatu popular de ‘planeta bermeyu’ pol so color, que vien del óxidu de fierro predominante na so corteza.

Viquingos n'Asturies

Protagonistes de númberoses películes y series, los viquingos son uno de los pueblos antiguos más reconocibles. Conóceslos polos sos viaxes y la so bravura, pero, como en tantes coses, nun ye realidá tolos que se cuenta.

Lo que sí ye verdá ye que yera un pueblu guerreru. Orixinariu d’Escandinavia, llanzaron ataques per mar nel norte d’Europa mientres los sieglos VIII y XI, y tuvieron presencia en numberosos llugares, ente ellos Asturies en tiempos de la monarquía asturiana.

El texu

El texu ye un árbol, pero non un árbol cualquiera pa munches cultures, como ye’l casu de l’asturiana. De fueya perenne y perverde que tien una madera mui duro, cuenta col nome científicu de taxus baccata, pue llegar a midir hasta 20 metros y yera sagráu pa los ástures.

Fuertes y llonxevos, dalgunos son milenarios, polo que siempre tuvieron un simbolismu especial. Ta venceyáu a la vida, pero tamién a la muerte, al ser venenosu, simbolizando’l pasu al otru mundu.