Bilordios Filolóxicos, por Ramón d'Andrés
Fechos que pasen darréu d'otros (08/04/02)
Un fechu inmediatu ye una modalidá de fechu posterior; la llingua ofrez delles ferramientes pa espresalu.
Darréu
Coordinación: Xintaron toos y, darréu, dixo unes palabres; Xintaron toos y dixo unes palabres darréu. Subordinación: Darréu (de) que xintaren toos, dixo unes palabres. Infinitivu alverbial: Darréu (de) xintar toos, dixo unes palabres.
Llueu
Coordinación: Xintaron toos y, llueu, dixo unes palabres; Xintaron toos y dixo unes palabres llueu. Subordinación: Llueu (de) que xintaren toos, dixo unes palabres. Infinitivu alverbial: Llueu (de) xintar toos dixo unes palabres. Hai que tener en cuenta que llueu ta usáu equí na acepción 5 'rápidamente', y non nel significáu equivalente a 'depués'.
Ensiguida
Coordinación: Xintaron toos y, ensiguida, dixo unes palabres. Subordinación: Ensiguida que xintaron toos, dixo unes palabres. Infinitivu alverbial: Ensiguida xintar toos, dixo unes palabres. En tolos casos, pue usase tamién "desiguida": Xintaron toos y, desiguida, dixo unes palabres; Desiguida que xintaron toos…; Desiguida xintar toos…
De siguío
Coordinación: Xintaron toos y, de siguío, dixo unes palabres. Subordinación: De siguío que xintaron toos, dixo unes palabres. Infinitivu alverbial: De siguío xintar toos, dixo unes palabres. En tolos casos pue usase tamién "too siguío": Xintaron toos y, too siguío…; Too siguío (de) xintar toos…
De secute
Coordinación: Xintaron toos y, de secute, dixo unes palabres; Xintaron toos y dixo unes palabres de secute. Tien la variante "de secultres".
Nel intre
Coordinación: Xintaron toos y, nel intre, dixo unes palabres. Subordinación: Nel intre que xintaron toos, dixo unes palabres.
Namás o namái
Subordinación: Namás que xintaron toos, dixo unes palabres. Infinitivu alverbial: Namás xintar toos dixo unes palabres. La forma "namái" ye equivalente: Namái que xintaron toos…; Namái xintar… Tamién ye posible la variante "numái".Exemplos: De la qu'acababa'l conciertu…; A la que finaba'l conciertu…; De la que terminaba'l conciertu…
Acabante
Infinitivu alverbial: Acabante (de) xintar toos, dixo unes palabres. Tien la variante "acabantes".
Otros procedimientos
Usar el primer verbu cola perífrasis "acabar de": Acabaron de xintar toos y dixo unes palabres. Pue reforzase coles espresiones yá vistes: Acabaron de xintar toos y, darréu, dixo unes palabres. Negando'l verbu "acabar" refuérzase la idea d'inmediatez: Nun acabaron de xintar y dixo unes palabres. Tamién: Nun ficieron más que xintar y dixo unes palabres; Nun ficieron más qu'acabar de xintar y dixo unes palabres; Nun acabaron de xintar y yá taba diciendo unes palabres.
La conxunción DESQUE 'dende que' pue espresar inmediatez: Desque xintaron toos, dixo unes palabres. Lo mesmo DE QUE: De que xintaron toos, dixo unes palabres.
Otros: Xintaron toos y, xustamente depués, dixo unes palabres; Xusto depués de xintar toos, dixo unes palabres; Xintaron toos y, nesi momentu (nesi mesmu momentu, al momentu), dixo unes palabres.