Naguando pol traductor Eslema.2 que s'anunciara pa final de 2022

El traductor en llinia castellano-asturianu Eslema –con versión beta asturianu-castellano– ye una de les ferramientes más consultaes a la hora de tornar testos a la llingua asturiana. El Gobiernu vien trabayando estos años nel nomáu Eslema.2, una evolución muncho más fiable que l'actual, que la Conseyería de Cultura anunciara pal trimestre últimu del 2022, pero más d'un añu depués la comunidá de falantes d'asturianu sigue esperando por un preséu imprescindible.

“La previsión ye que les meyores incorporaes a Eslema.2, que va agospiase nos servidores del Principáu, tean llistes nel trimestre últimu del añu”, comunicaba la entós Conseyería de Cultura, Política Llingüística y Turismu’l 23 de mayu del 2022. Una anuncia mui celebrada que, sicasí, entá nun ye realidá.

L’Eslema ye un prototipu de traductor en llinia desendolcáu pola Universidá d’Uviéu col sofitu del Gobiernu a partir de teunoloxía Apertium. El so desenvolvimientu allargóse por 24 meses dende lo último del 2008, tando a disposición de los usuarios dende’l 2010, anque les bases del mesmu entamaron a ponese nel 2004.

L’equipu que trabayó daquella nel proyeutu tuvo formáu polos inxenieros informáticos Daniel Vicente Quílez y María Fernanda García, los filólogos José Arsenio Coto y Roberto Hinojal, con collaboraciones puntuales de los tamién filólogos María Cueto Fernández y Cesáreo García Fernández. Los profesores Ángel Neira Álvarez, Alfredo Alguero y David Melendi, del Departamentu d’Informática, y Xulio Viejo, del de Filoloxía Española, coordinaron y supervisaron el llabor, que contó con una aportación del Gobiernu de 130.721,68 euros dividíos en trés anualidaes.

Dende la so apaición convirtióse nuna ferramienta mui afayadiza pa facer tornes al asturianu dende castellanu, almitiendo testos planos y documentos de dellos formatos. Sicasí, ye siempre necesario una fonda revisión poles limitaciones que tien y que provoca la espublización d'abondos errores y tracamundios, no que la comunidá de falantes d'asturianu bautizó col términu eslemazu.

N’avientu del 2019 comunicábase la so actualización

Dau’l bon recibimientu y la importancia y avances teunolóxicos a nivel global algamaos na traducción en llinia, el Gobiernu decidió nel 2019 da-y un reblagu a esta ferramienta. Asina, n’avientu del 2019, la conseyera Berta Piñán, nos sos primeros Presupuestos, incorporaba una partida de 60.000 euros pal so ameyoramientu: “Contratación cola Universidá d’Uviéu de los servicios de meyora lexicográfica del proyeutu Eslema, en funcionamientu dende hai décades, que necesita una actualización”, anunciaba na Comisión de Facienda.

Nel 2022, cuando se dio esa primer anuncia qu’afitaba’l trimestre últimu d’esi añu como fecha na que taría disponible, trabayaben nel so desendolcu téunicos de la Direición Xeneral de Política Llingüística y la Dirección Xeneral d’Estratexa Dixital, amás de los espertos de la empresa gallega Imaxin Software, “pionera nesti campu”. Buscábase ameyorar los resultaos de traducción y ampliar el númberu d’usuarios d’una ferramienta que nel 2021 atendiera mediu millón de consultes de 42.000 usuarios distintos, según datos aportaos pola conseyería.

Sicasí, n’avientu d’esi añu, cuando Piñán presentaba lo que diben ser los sos últimos Presupuestos, los del 2023, esplicaba que la partida de ‘Servicios de calter informáticu’ xubía un 62,5 por cientu, hasta los 130.000 euros, “pa reforciar los trabayos empezaos nel 2022 que van dexar poner a disposición de la sociedá asturiana el traductor castellano-asturiano Eslema.2, ameyoráu y actualizáu notablemente que trabaye con facilidá dende los teléfonos móviles, y dar los pasos necesarios pa que la llingua asturiana disponga d’un corrector ortográficu automáticu y eficaz”.

Entráu 2024 la comunidá d’usuarios qu’empleguen l’asturianu entovía nun dispón d’esta ferramienta tan importante y nagua por tener accesu a esta evolución del Eslema. Dende Asturies.com punxímonos en contautu cola Viceconseyería de Cultura, Política Llingüística y Turismu pa conocer novedaes al respeuto, qu’esperamos poder anunciar estos díes.

Na semeya, exemplu de traducción del Eslema emplegando'l titular d'esta noticia.