Rexistros del asturianu

Asturianu cultu
Rexistru del asturianu usáu n’actos protocolarios y solemnes como’l discursu de la Presidenta de l’Academia de la Llingua Asturiana nel Día de les lletres. Caracterízase pol usu d’espresiones, qu’anque asturianes y normatives, nun suelen ser usaes pol asturfalante ya, inclús, tampoco pol lliteratu.
 
“l’Academia tomó’l determín de que, de magar esti añu, el númberu de Lletres Asturianes qu’añalmente s’empobina a la creación lliteraria alite solu, esgayáu del Boletín Oficial de l’Academia, col nome qu’ente toos-y punximos abenayá: Lletres Lliterariu”
 
Amestáu
Ye un rexistru popular y la fala de la mayoría de la población d’Asturies. Sobre la bas gramátical y morfolóxica del asturianu úsase un léxicu castellán o castellanízanse les pallabres asturianes. El falante nun suel tener constancia si ta falando castellán o asturianu.
 
“Dije-y al mozo que dejara’l paragües que yá no taba orbayando”
 
Hiperasturianismu
Rexistru yá superáu na mayoría d’asturfalantes. Surdió a entamos del movimientu de vindicación llingüística y caracterízase pol usu de pallabres inventaes y arcaísmos p’alloñar la llingua lo más posible del castellán. Pa dalgunos ye un complexu d’inferioridá usar esti rexistru característicu de les primeres etapes d’un procesu de normativización p’afitar la llingua como idioma y non como dialectu.
 
“La muerganización aprofitó esi díi pa dar una ñora de prensa”