Bilordios Filolóxicos>, por Ramón d'Andrés

Espresión de fechos posibles o inseguros (I)

Un fechu pasáu, presente o futuru podemos velu como daqué posible, incierto o dudoso. Pa espresalo, tenemos a la nuestra disposición una serie de ferramientes llingüístiques que vamos ver darréu.

quiciabes, quiciás Son dos variantes del mesmu alverbiu. El verbu pue dir en mou indicativu. Exemplos: Pedro quiciabes faló col alcalde; Esa revista quiciabes sal los vienres; Mañana quiciabes va llover o Mañana quiciabes llueve. Si queremos da-y más incertidume a l'acción espresada pol verbu, nun tenemos más que camudalu al mou suxuntivu: Pedro quiciabes falara col alcalde; Esa revista quiciabes salga los vienres; Mañana quiciabes vaya llover o Mañana quiciabes llueva. Evitái formes errónees como *quiciabis, y menos tovía *quiciabís.

Seique Alverbiu propiu del asturianu occidental, pero acoyíu nel estándar de la llingua moderna, de manera que ta al algame de cualesquier usuariu de cualesquier zona del asturianu. Exemplos: Pedro seique faló col alcalde; Esa revista sal los vienres, seique; Mañana seique va llover. Provién de "séi que", pero estos dos elementos soldáronse nuna sola palabra, perdiendo'l valor orixinariu.

igual Lo que s'emplega nesti casu ye la forma alverbial neutra del axetivu igual. Anque esti axetivu (agora alverbiu) tien otros significaos, nesti casu específicu garra significaos de posibilidá, y ye, posiblemente, l'alverbiu más usual nel asturianu faláu pa ello. Exemplos: Pedro igual faló col alcalde; Esa revista igual sal los vienres; Mañana igual va llover o Mañana igual llueve.

LO MESMO Casu totalmente hermanu del anterior, onde s'alverbializa col neutru l'axetivu indefiníu mesmu -a -o. Ye un casu non recoyíu nel DALLA, pero bien usual. Exemplos: Pedro lo mesmo faló col alcalde; Esa revista lo mesmo sal los vienres; Mañana lo mesmo va llover o Mañana lo mesmo llueve.

A LO MEYOR, AL MEYOR Mui usual na llingua falada, tanto col artículu neutru como col masculín. Exemplos: Pedro a lo meyor faló col alcalde; Esa revista a lo meyor sal los vienres; Mañana a lo meyor va llover o Mañana a lo meyor llueve. Con esti significáu, l'axetivu meyor ta desprovistu del so significáu orixinariu de 'más bonu'. Polo tanto, nun supón nenguna contradicción usar al meyor con espresiones de conteníu desgraciáu: A lo meyor pierdes toles perres nesi negociu; A lo meyor máteste nun accidente. Por eso, nun usar la espresión *a lo peor pa estos casos.

POSIBLEMENTE, PROBABLEMENTEMui lóxicu esti usu, alverbializar los axetivos de conteníu inciertu posible y probable. Exemplos: Pedro posiblemente faló col alcalde; Esa revista posiblemente sal los vienres; Mañana posiblemente va llover o llueve. Intensificamos la posibilidá col suxuntivu: Pedro posiblemente faló col alcalde; Esa revista posiblemente salga los vienres; Mañana posiblemente vaya llover o llueva.

YE POSIBLE QUE, YE PROBABLE QUE Supón otra construcción sintáctica: la oración onde se produz la duda conviértese en subordinada y ponémos-y un axetivu. Forzosamente nestos casos, el verbu va en suxuntivu. Exemplos: Ye posible que Pedro falara col alcalde; Ye posible qu'esa revista salga los vienres; Ye posible que mañana vaya llover o llueva.

YE DUDOSO QUE Tien un conteníu mui paecíu, pero'l falante paez decantase más bien pola posibilidá de que'l fechu nun asoceda. Exemplos: Ye dudoso que Pedro falara col alcalde = 'casi tamos seguros de que nun faló col alcalde'; Ye dudoso qu'esa revista salga los vienres; Ye dudoso que mañana vaya llover o llueva.

HAI LA POSIBILIDÁ DE QUE, DASE LA P. DE QUE Espresiones muy asemeyaes a les anteriores: Hai la posibilidá de que Pedro falara col alcalde; Hai la posibilidá de qu'esa revista salga los vienres; Hai la posibilidá de que mañana vaya llover o llueva.