¿Ye Asturies una ñación celta?

A lo cimeru voi retrucar l'entruga, llueu intentaré fundamentar la mio rempuesta: sí, Asturies ye una ñación celta.

Hai delles acepciones sobro lo que ye 'ñación' y sobro lo que yé 'celtismu'; yo voi intentar desplicar estos dos conceutos lo meyor que sepa y dempués la so rellación cola mio aseveración de qu'Asturies ye una ñación celta en tola so dimensión.

El primer conceutu que voi 'estripar' ye'l de 'ñación', ¿qué ye una ñación?. Bono, yo téngolo nidiu, pero vamos ver dalgunes definiciones d'entidaes con muncha más autoridá que yo:

La RAE, na so tercera acepción d'esti vocablu diz: "(f) Conjunto de personas del mismo orígen, que generalmente hablan el mismo idioma y que tienen una tradición común".

El WordReference defínelo na so tercera acepción comu: "Conxuntu de persones del mesmu oríxe étnicu y que xeneralmente falen el mesmu idioma, tienen una tradición común y ocupen el mesmu territoriu".

El diccionariu que tanto usamos na EGB., el VOX, na so primer acepción díz: "(f) Conxuntu d'individuos a los que l'unidá de territoriu d'orixe, hestoria, cultura, costumes o idioma, creya la conciencia d'identidá o un destín común".

Bono, podría tar eiquí trescribiendo milenta definiciones del conceutu de 'ñación', emperu nun tien munchu sen; cualesquier dende cualquier dispositivu informáticu tien acceso rápidu a toes elles namái entrando’n Google.

Dende'l finxu vista antropolóxicu, hestóricu, etc-, tenemos abondos autores: Anthony D. Smith, Benedict Anderson, Roberto Augusto, Ernest Gellner, Eric Hobsbawn, Mazzini, Xovellanos, Xavier Vilareyo, Pablo San Martín Antuña, Inaciu Iglesias, Amelia Valcárcel, Bernardo de Quirós, Ramón Cavanilles Navia-Osorio..., emperu pa min el conceutu de ñación vistu dende l'antropoloxía y la socioloxía ye: Conxuntu de persones xeralmente de la mesma étnia, que comparte un territoriu, que tien una hestoria común, que tien costumes y vezos comunes ya enraigonaos fondéramente, que fala la mesma llingüa, que tienen conciencia identitaria de sí mesmos comu pueblu y que quieren siguir viviendo'n xuntanza n'esti territoriu coles sos costumes y vezos.

Dicho esto..., ¿hai daquién que nun vea eiquí definío Asturies? Vamos salinos de conceutos político-xurídicos comu'l de soberanía, independentismu, autogobiernu, etc. ¿Hai daquién que pue dubidar qu'Asturies lleva teniendo más o menos el mesmu tarrén ya’l mesmu nome dende hai casi 3000 años?, ¿que los asturianos/es llevamos esos milenios viviendo eiquí?, ¿qu'Asturies tien una identidá y cultura bien afitaes y reconocíes dientru y fora d'Asturies con componentes célticos indiscutibles?

¿Nun tien Asturies unes costumes y tradiciones propies? ¿Nun llegó Asturies a xenerar ta'l so propiu Drechu Consuetudinariu Asturianu? ¿Nun tien Asturies una llingua propia con un sustratu célticu notable sobro too no referente a la toponimia?

En fín, creyo que cualesquier llector/a darase cunta a pocu que reflexone qu'Asturies ye una ñación. Nun hai dulda'l respeutu. Esto dexa nidiu'l primer aspeutu d'esta reflexón.

Agora vamos falar del segundu finxu, ¿ye celta la ñación asturiana? Pa eso, comu dixi enantes, hai que definir qué ye angüañu'l celtismu.  

Cuando falamos de celtismu tenemos que danos cunta qu'hai varies 'corrientes' o 'formes de velo', por dicilo asina. 

Per un llau ta'l celtismu basau púramente nel aspeutu llingüísticu, ye dicir, hai celtistes, por exemplu l'asociación internaciónal Celtic League, que consideren que namái son celtes les naciones o persones que caltienen 'viva' una llingua celta. Por llingües celtes anguañu entendemos el gaélicu irlandés, el gaélicu escocés, el galés, el bretón, el manés y el córnicu. Lo ciertu ye que toes, menos el bretón ya'l galés, tán en francu retrocesu pese a toles midíes ya esfuerzos que se faen pa caltenelos. Inclusive, nel casu'l manés ya'l córnicu, tán prácticamente desaniciaos –llamentáblemente, la perda d’una llingua siempres ye un drama–.

Ésta ye una corriente qu'entama nel sieglu XIX y se desencolca nel XX. Yo nun puedo tar más en desacuerdu porque me paez qu'una cultura, nesti casu la céltica, ye un conxuntu factores que la conformen pa da-y l'identidá a un pueblu. La llingua ye un factor más, quiciabes mui importante, emperu nunca únicu ya munchu menos escluyente. Pa que se m'entienda bien, un colombiano pue falar perfechamente español y esu nun lu fae español; yo puéu falar perfechamente inglés y nun por esu conviértome automáticamente en británicu… Pa pertenecer a una cultura, una persona tien qu’asumir comu suyes una serie de factores culturales y colectivos que-y dan esa identidá. La llingua per sí mesma nun tien esa cualidá.

Llueu ta la corriente neopaganista, tamién moderna, na que 's'adopten' unes deidaes, unes simboloxíes y dalgunos ritos que munches vegaes nun tienen nada que ver cola cultura celta y a la que respetu emperu nun voi da-y más estensión na mio reflexón por entender que con mentalo ya ta too dichu.

Y a lo caberu, emperu non por ello menos importante, ta la corriente que yo defiendo: ye la que se sofita na hestoria, l'arqueoloxía, la toponimia y l'antropoloxía sobro too.

Anguañu naide dubia yá de qu'Asturies, Asturia durante'l Bronce Final, l'Edá del Fierro y parte de l'Edá Antigua ya inclusu l'entamu de l'Altomedieval, yera un pueblu celta. Ta bien sofitao y documentao polos descubrimientos arqueolóxicos, les cróniques clásiques, y la toponima llocal y d'enrrededor.

Si volvemos al entamu d'esti escritu y vemos les característiques que componen a una ñación, darémonos cunta qu’ente elles ta la cultura, y la cultura asturiana, nes sos múltiples manifestaciónes ta llena de componentes célticos mui vivos n'actualidá: mitoloxía –que se cuerrespuende cola del restu de naciones celtes del Arcu Atlánticu– (xanes, cuélebres, trasgos...); toponimía céltica (Bual, Candamo, Tarañes, Teberga...), sustratu célticu na llingua asturiana moderna (gorar, visgar...), distribución territorial céltica (conceyos), fiestes populares d'oríxe célticu (Nueche de Difuntos, Tueru Nadaliegu, Antroxu, nueche de San Xuan...), música y dances tradicionales (naide dubia de la celticidá de la música folk asturiana ya la so reconocencia mundial), alimentos (gochu, manteca, frixuelos...), ganau autóctonu de tueru célticu (nun hai qu'escaecer qu'Asturies ye la ñación que más races ancestrales de ganáu tien d'Europa, tres d'elles de tueru célticu: asturcón, oveya xalda y gochu asturcelta), y lo que ye más importante: que la xente n'Asturies siéntese celta nun altu porcentaxe ya identifícase comu tal.

Emperu nun queda ehí, tamién autores de los sieglos XVII, XVIII, XIX, XX y XXI que faen referencia al celtismu asturianu nes obres de so, d’un u otru xeitu: Luís Alfonso de Carvallo, Aurelio del Llano, José Caveda Nava, Félix Aramburu, Sira García Casado, Francisco Marco Simón, Adolf Schulten, Afonso Fanjul Peraza, Alberto Alvarez Peña, Cristobo de Milio, Lisardo Lombardía, Xosé R. Fernande, Ramón Sainiero, André Penha Ganha, Brian Sykes, John T. Koch, etc. 

Si analizamos l'hestoria d'Asturies, vemos comu nos 2.500 últimos años de la so hestoria, depués de múltiples invasiones (romana, xermana, castellana, francesa, etc.) y los apurrimientos culturales qu'éstes pudieron facer a la sociedá asturiano, hai una cultura que se caltien nun continium hasta los nuesos díes, la celta. Ye daqué innegable, y perfechamente comprobable y contrastable, tan cenciello comu facer la comparanza oxetiva ente los factores culturales asturianos y los de otres naciones celtes del Arcu Atlánticu.

Concluyendo too esta pequena, vemos qu'Asturies ye una nación, non por caprichu de mio, ensinón porque tien toles característiques que la definen comu tal, y eses característiques tienen un orixe o componente célticu irretrucable calteníu na hestoria entagüei: tien el mesmu tarrén dende va milenios; conserva'l so nome orixinariu dende va milenios; los asturianos y asturianes llevamos viviendo eiquí milenios calteniendo una xenética mui asemeyao a la de dómines prerromanes y mui asemeyao o igual a la de otres naciones celtes; la cultura de nueso, la que confiernos l'identidá y l'imaxen de nuesu comu pueblu, ye inequívocamente celta (cellebraciones, ritos, dances, música tradicional, etc); la toponimia actual tien un raigón célticu indiscutible: diznos que fuimos y somos celtes; na nuesa llingua moderna común, l'asturianu, anque ye una llingua romance, hai un sustratu célticu que fala de la nuesa llingua celta ancestral; la hestoria, l'arqueoloxía, la xenética, sofíten estes aseveraciones.

Por toes estes coses y munches más que m'eternizaría describiéndoles nesti artículu, yo entiendo y defendo qu'Asturies ye una ñación celta y que los/es asturianos/es, como ástures que somos, somos celtes, falando dende un finxu de vista antropolóxicu y cultural.

Fernán Morán ye'l presidente de la Lliga Celta d'Asturies