¿Indianos o negreros?

Tol mundu sabe lo que ye un indianu y tol mundu sabe lo que ye un negreru, o casi.

Porque si miramos pal Dicionariu de l'Academia de la Llingua, negreru podía tornase por esplotador. Un empresariu que pague pocu ye un negreru. Pero si miramos pal Dicionariu de la RAE, ende yá fala de la xente, homes, que “se dedica a la trata de negros”. Quier dicise, que yera'l que compraba persones n’Africa y les vendía n’America, ganando munches perrres col viaxe. Aquelles persones que tengan más de 40 años quicías tengan alcordanza de la serie de televisión que se llamó 'Raíces', col sufrimientu de Kunta Kinte. Y casi tol mundu conocerá'l llibru de 'La cabana del tíu Tom'. Eso yera un negreru.

La entruga ye, ¿yeren los indianos negreros? Y, ¿yeren los negreros indianos?

De xuru que nunca pensó tal cosa. Los negreros yeren ingleses o americanos que son toos mui malos. ¿Cómo l'hermanu del mio bisagüelu que morrió en Cuba diba facer eso? Un asturianu nunca… ¿O sí?

Ye mui difícil alcontrar datos o publicaciones sobre esti tema y nun hai cifres fiables. Eso ye la primer muestra de que daqué arreciende mal nesti tema.

Vamos a dar por buena la cifra de 20 millones de persones que llegaren a América como esclaves depués de secuestrales de forma violenta n’África. Suponse que'l 30 por cientu morría nel viaxe, ensin contar los que morríen nel propiu secuestru. Eso quier dicir que 30 millones de persones foren secuestraes n’Africa y 10 millones morrieren nel camín d’África a América.

Ye un crimen tan terrible que debíamos estudialu nel colexu y tar tol día falando d'él na tele. Pero, nun ta. Porque eso foron los ingleses, ¿o vas dicime que non?

Resulta qu'España foi de los últimos países n’abolir la esclavitú. Nel añu 1886 abolióse en Cuba. Eso ye la abolición llegal, porque hai que pensar que depués de tar abolío, tovía pasen munchos años hasta que la situación se normaliza.

Quier dicise qu'un indianu, en Cuba, nel añu 1870, podía mercar una nena, ensin importar la edá, como agora pues comprar un animal, y llevala pa casa y violala cuantes veces quixeres, pega-y si te apetecía, y cuando tuviera un fiyu vendelu pa amortizar la inversión. Eso ye la esclavitú.

Munches de les cases de indianos que hai n’Asturies, na costa o n’Uvieu, foron feches enantes del 1886, y munches d’eses cases yeren de xente que venía de Cuba. Asina qu'eses persones cuandu menos tuvieron esclavos y esclaves trabayando pa ellos en Cuba.

Na mayoría de la lliteratura española nun se menciona esti tema. Les referencies son muy escases o nules. Voi cuntar dos que son d'autores asturianos.

En 'La Regenta' hai un personaxe, indianu, Frutos Redondo, del que Clarín diz una sola frase en tol llibru sobre esti tema. Ye un personaxe que sal munchu nel llibru pola so condición d’indianu, pero una vegada sólo diz Clarín que “llevaba negros d’Africa pa Cuba”. Dizlo como si llevare café y non persones.

Na 'Novela de un novelista', Palacio Valdés cuenta un episodiu que vivió de nenu y lu marcó. Oyó falar a un grupu d’indianos n’Avilés de cómo mandaben trabayar hasta morrer a los esclavos, porque lo que ganaben de más trabayando asina, compensaba económicamente'l valor de los esclavos muertos.

 Lo más gordo, lo que-y da ascu a Palacio Valdés y fai que s'alcuerde d'eso cuando escribe les sos memories, ye qu'una parte de los esclavos que maten son fiyos d’ellos, frutu de les violaciones sistemátiques que sufríen les sos esclaves.

Tamos falando d'Avilés y de la segunda metá del sieglu XIX. Va cuatro xeneraciones na más.

L'olvidu literariu de la esclavitú inclúi a les noveles cubanes abolicionistes. Al mesmu tiempu que se publicaba 'La cabana del tíu Tom', en Cuba publicábense noveles perimportantes de les que nunca s'incluyeron nin s'inclúin nel currículu escolar español. Una de les más conocíes foi 'Cecilia Valdés', de Cirilo Valverde. Igual que nel casu del Tíu Tiom, nun ye tan importante la calidá literaria o la pureza del sentimientu antiesclavista como la repercusión que tuvo na sociedá del momentu. Que nadie sintiera falar de Cirilo Valdés y tol mundu, o casi, sepa quién ye Harriet B. Stowe, ye una muestra del colonialismu cultural, pero tamién del olvidu intencionáu d'un episodiu de la nuesa hestoria.

Non solo teníen responsabilidá los indianos que diben p'América. N'España hebo un partíu negreru que lluchaba porque hubiere esclavitú. Esi partíu tuvo xente perimportante como'l Marqués de Comillas o'l mesmu Cánovas del Castillo.

Esti partíu taba escontra'l rey Amadeo de Saboya porque quería que parase la llei de la 'Llibertá de vientre'. Esa llei pretendía que los fiyos de les esclaves foren llibres y nun se pudieren vender. Esto yera depués de que la abolición de la esclavitú fora yá un fechu en casi tol mundu. Sin embargu, n’España una llei tan tímida como esa tenía la oposición total de Cánoves del Castillo, que tien una fundación col so nome y que ye un ídolu pa la xente del partíu del Gobiernu.

Les perres de Cuba, feches sobre'l sangre de los esclavos y les llárimes de les esclaves, foron la base pa dalgunes de les fortunes que tenemos agora na nuesa tierra. Pue mencionase que'l Banco de Gijón creóse con perres que vinieren de Cuba depués de la independencia nel 1898.

La entruga que fixi al entamar ye falsa, nun ye indianos o negreros, sinón indianos y negreros. La hestoria de la humanidá ye una historia de vergoña y de dolor y eso tamién inclúi la historia d’Asturies.

Pa ganar a Donald Trump y a tolos fascistes qu'asomen la cabeza pel mundu, tenemos qu'entamar por entender qué somos y d'ú venimos.

Pepín Fernández ye inxenieru téunicu y trabaya nuna empresa de telecomunicaciones. Ye del Altu Nalón y vive en Xixón. Ye afiliáu d’EQUO Asturies y foi miembru de la Mesa de Coordinación y responsable de Comunicación hasta’l pasáu 12 de payares. Tamién trabaya nel blogue 'Verdes y libertarias'.