Asturies

Asturies (1.100.000 h.) ta asitiada nel Noroeste de la Península Ibérica. Dende 1981 ye oficialmente una comunidá autónoma del Estáu Español, col nome de Principáu d'Asturies. L'asturianu, la so llingua propia, pertenez al grupu de les llingües romániques, como'l gallego-portugués, el castellán, l'italiano o l'aragonés. Ta recoyida la so protección y promoción nel artículu cuatro del Estatutu d'Autonomía de 1981, artículu que foi desendolcáu na Llei d'usu y promoción del bable/asturianu de 1997, qu'establez una serie de midies pa normalizar la llingua, amás de reconocer una serie de drechos a los sos falantes. Anque l'aplicación dafechu de la llei nun se cumplió, sobre too nel artículáu referíu a los drechos llingüísticos.

Asturies ye’l territoriu de tol dominiu onde meyor se caltien la llingua, 300.000 falantes según les encuestes, y onde l’alministración, anque timidamente, desendolca politiques llingüístiques. Ye onde esistió una lliteratura dende´l sieglu XVII y onde entamó’l procesu de reivindicación llingüística nos años 70 del pasáu sieglu cola asociación Conceyu Bable. Tamién ye reseñable, anque tovía percurtia, la presencia del idioma nel enseñu, na universidá, nos medios de comunicación, na toponimia y na vida social en xeneral.

N’Asturies ta la única institución llingüística que tien capacidá pa normativizar l’idioma en tol dominiu ástur que pertenez al Estáu español, l’Academia de la Llingua Asturiana. Qu’anque namás tien capacidá d’actuación llegal n’Asturies, la mayoría d’escritores de Lleón y Zamora usen la so normativa.

Dende los años 80 del pasáu sieglu la mayor reivindicación pa los defensores de la llingua ye algamar la declaración d’oficialidá nel Estatutu, ye dicir, la reconocencia llegal de los mesmos drechos y la non discriminación de los asturianos seyan falantes d’asturianu o castellán.