LLINGUA Y SOCIEDÁ

La "Llei d'Usu", nel so artículu 4u ("Usu alministrativu") diz que "tolos ciudadanos tienen drechu a emplegar el bable/asturianu y a esplicase nelli, de pallabra y per escrito" y que "ha tenese por válidu a tolos efeutos l'usu del bable/asturianu nes comunicaciones orales o escrites de los ciudadanos col Principáu d'Asturies". Sicasí, la realidá ye otra y son abondos los casos nos que pola falta d’oficialidá tórgase’l drechu del ciudadanu a usar l’asturianu o namás que l’asturianu. Son abondes les asociacones que nun pudieron llegalizase pol fechu de presentar los sos escritos n’asturianu o mesmo diputaos de la Xunta Xeneral del Principáu a los que se-yos torga facer usu de la llingua en sesión parllamentaria. La propia alministración namás suel usar l’asturianu pa cuestiones relacionaes cola llingua (Selmana de les lletres asturianes, Día de les ciencias asturianes).
 
Los conceyos, como alministración más averada al ciudadanu, suel tener más procuru cola cuestión llingüística. En xunetu de 1997, coincidiendo coles movilizaciones a favor de la oficialidá na reforma del Estatutu, el conceyu de Bimenes declaró la oficialidá nel so territoriu. Nos meses siguientes Casu, Castrillón, Morcín, Llangréu, Teberga, Llaviana y Llanera empobinaron pel mesmu camin. Pero la Delegación del Gobiernu d'España, al traviés de l'abogacía del estáu, impugnó les declaraciones d'oficialidá y el Tribunal Superior de Xusticia d'Asturies anuló ún tres d'otru les declaraciones d’oficialidá.
 
Nel ámbitu llaboral entamen a surdir empreses que simbólicamente usen l’asturianu (etiquetáu de productos, publicidá…) y la propia Conseyería de Cultura dedica una partida de les sos subvenciones pa la normalización a esi menester. Sicasí, tovía tán na memoria casos asocedíos nos 80, como taxistas echaos de la so empresa por usar l’asturianu nes comunicaciones pela radioemisora, o les sanciones de FEVE a un xefe d’estación qu’usaba la toponimia n’asturianu.
 
Ye, ensin dulda, el trabayu de les persones anónimes el que fai que día tres día la llingua propia d’Asturies vaya ganando terrén, situaciones que munches vegaes topen cola sinrazón de l’alministración o instituciones que nun dexen que’l procesu de normalización social vaya, pasín a pasín, llegando a tolos requexos de la sociedá gracies, na mayoría de los casos, al trabayu desinteresáu de la propia ciudadania que mayoritariamente quier que l’asturianu siga vivu na so sociedá d’orixe.