Debémoslo

Y hai de pagalo, cuando se debe dalgo que t'afitáu nes coraes del pueblu, nun hai escusa pa refugalo y cumplir colos deberes que mos impón esi compromisu ensin miramientu. Ye'l respetu que-y debemos a toles persones que mos precedieren n'Asturias, a la so remebranza. Pa nós, los afortunaos d'esa alcordanza que mos fai pueblu y aportó a la so cultura munchu de lo que tenemos y debemos, sinón, sedría dexalo morrer y fadríamos a nós, los inxustos de la memoria.

Debémos-yos la sabiduría de caltener por xeneraciones l'idioma tan interiorizáu y potente, tresmitiéndolu, siempres vedáu nos llugares onde a los que lu falaben, facíenlos de menos.

Lo que nun pudieren facer les estremaes polítiques dende va sieglos a la escontra del nuestru idioma, puede facelo lo qu'agora se llama progresu, el progresu del olvidu. Lo que son les redes sociales, los medios dixitales, la televisión, la globalizacíón impuesta y los refugadores. Déxamos claru que la oficialidá del asturianu ye la única ferramienta que precisamos pa nun lu dexar desaniciáu comu idioma y que tea presente ente les persones qu'asina lo quieran, algamando'l so derechu comu garantiza la Constitución. Un derechu qu'entá nun ta garantizáu y vimos pasar el tranvía enllenu de persones que diben a defender lo de so y nós, quedamos na parada, ensin querer xubir y ehí tamos, depués de más de cuarenta años d'aprobada la Constitución, que foi votada polos asturianos positiva y mayoritariamente; l'artículu 3.2 de la Constitución fai un mandatu claru.

Debémos-yos el tener un idioma. A los que semos mayores, comu idioma patrimonial, un idioma que ye pa querelu, cenciellu d'interiorizar en cualquier de la so variedá.

Asturianos, falái n'asturianu, falái eo-naviegu, escribii y glayái arguyosos que lo queremos.

Xeneraciones de families enteres, pelos tiempos, nun falaben mas qu'asturianu en cualquier llau de la nuestra tierra, caún na so variedá, y fueren tresmitiendo la cultura tan bayurosa que mos aporta. Ye perguapu saber pa ónde vas, poro, tamién amirar el camín que dexamos atrás, ensin dexar un furacu nel sentimientu. Agora alguardamos na estación otra vez, col enfotu de garrar, pa munchos falantes, l'últimu tranvía.

L'idioma asturianu ye fuerte, poro, agora precísamos a nós tantu comu nós a él, hai qu'amosalo, ¿Quién semos sinón?

La sociedá asturiana va premiar que se faga bien el procesu d'oficialidá, de una oficialidá responsable pal idioma y facer valoratible'l desendolcu de la Llei y la promocíón de los idiomes nos sos ámbitos, visibilidá, ya usu nos medios d'ámbitu autonómicu, educación, prensa, radio, editoriales, TV...

Ye'l sen d'alministrar un derechu que ta en cuestión polos que demuestren lo poco que-yos importa la Cultura y que tán a la escontra del idioma. Son los mesmos qu'activen la maquinaria de les culpes pal asturianu: ruina, paru, despoblación, emigración de talentu mozu, a la mesma velocidá de la emigración de les sedes fiscales; ello ye, ta claru y mal vistu pagar impuestos n'Asturias y tamién tien la culpa l'asturianu.

Ye la nueva versión del pocu respetu y despreciu pol que fala asturianu, los qu'enantes apuntaben col deu a los que yeren aldeanos, a los que miraben penriba'l costazu, a los paletos, a los de pueblu. Agora nieguen la llingua y apunten a los inventores d'idiomes, a los aprovechaos, los de los chiringuitos y aldovinen tolos males si se cooficialicen les llingües d'Asturies, cuando pensamos que l'asturianu ya eo-naviegu pueden ser la oportunidá.

Ye la nueva versión de les plumes fines de cristal, al xornal de los qu'esmenen la batuta y nun tienen respetu pola Cultura. Si-yos quiten esti oxetivu y la bandera Constitucional d'España, la nuestra, la de la España plural na qu'encaxamos toos, ¿Tres d'eso hai dalgo más que puedan facer por Asturias? Refuguen l'idioma y llevanten la cabeza pa dicir que nun la entienden y son dellos los representantes nel Parllamentu del Principáu d'Asturias. Ye pa desixir la dimisión y facer un exerciciu del valir y de la ética a los que quieren amosar esa representación pa los sos representaos a los que nun entienden, dicen, nin comprenden. ¿Baxamos más les espectatives?.

Per sieglos falóse asturianu n'Asturias y ta en peligru comu otres llingües. Si se fai del asturianu un tema políticu acaba por escluir a xente. Ye'l momentu. Hai de mirase y pagar la deuda cola hestoria, colos güelos de los güelos y los sos taragüelos. Coles muyeres y homes que mos dexaron legaos escritos. A l'Academia de la Llingua Asturiana pol esfuerzu pa la normalización de la llingua. A los investigadores de les tradiciones orales. A los pueblos que caltienen entá la esencia d'Asturias y a la mocedá motivada por caltener l'espíritu encesu pa vivir el so presente con identidá y p'algamar nuevos recuerdos.

Xuan Miyar ye sociu d'Iniciativa pol Asturianu.