La XDLA y la Plataforma faen una declaración al rodiu'l tratu igualitariu a los dos idiomes

|
La XDLA y la Plataforma faen una declaración al rodiu'l tratu igualitariu a los dos idiomes

Defenden la oficialidá del asturianu y del gallego-asturiano en tol territoriu.

Esti sábadu aconceyaron en Tapia representantes de la Xunta pola Defensa de la Llingua Asturiana (XDLA) y de la Plataforma pola Oficialidá del Gallego-asturiano dientro d'una serie de contautos de la primera con entidaes del país de cara a reivindicar esti derechu a lo llargo d'esta llexislatura qu'abrió col coleutivu del occidente. D'esti alcuentru salieron delles reflexones "que queremos presentar a la sociedá asturiana, en xeneral, y a los partíos políticos, en particular", pa lo qu'asoleyen una declaración conxunta.

Ye la siguiente:

Asturies tien dos llingües propies, asturianu y gallego-asturianu, que siguen ensin tener el reconocimientu oficial que la Constitución española dicta tamién pa les llingües distintes del castellanu.

El pesu demográficu y territorial tan diferente de les dos llingües, amás d'otros condicionantes de tipu sociopolíticu, espliquen que'l gallego-asturianu nun apaeza mentáu nel Estatutu d'Autonomía y qu'hubiera qu'aguardar a la Llei d'Usu y Promoción del Asturianu de 1998 pa que se citara espresamente como un idioma colos mesmos derechos que l'asturianu.

Afortunadamente, el movimientu social en favor de la oficialidá, que vien llevando alantre esta reivindicación dende va más de 30 años, foi madureciendo al respective del gallego-asturianu: dende un primer momentu en que nin lo mentaba, pasando per una formulación onde se contemplaba la oficialidá d'esta llingua nel so ámbitu territorial, hasta llegar a l'actualidá, onde se propón una equiparación xurídica d'asturianu y gallego-asturianu basándose nun principiu democráticu básicu d'igualdá.

Les últimes movilizaciones ciudadanes multitudinaries convocaes pola Xunta pola Defensa de la Llingua Asturiana (XDLA) tuvieron l'apoyu dende l'occidente de la Plataforma pola Oficialidá del Gallego-Asturiano, formada por xente del asociacionismu cultural que lleva décades trabayando pol reconocimientu y normalización d'esta llingua.

En xunu del 2018 diose a conocer un documentu que pidía un tratu igualitariu ente les dos llingües en cualquier reforma del artículu 4.º del Estatutu d'Autonomía qu'incluyera la oficialidá. Diba firmáu por más de 300 persones del estremu occidental asturianu, ente elles representantes d'asociaciones, alcaldes y conceyales. 

De resultes del debate y tamién coles suxerencies de dellos xuristes, n'ochobre del 2018 la XDLA presentó públicamente una propuesta de redacción del artículu 4.º que yá tresmitiera meses primero a los partíos políticos y que la Plataforma pola Oficialidá del Gallego-Asturiano comparte:

1. L’asturianu y el gallego-asturianu, como llingües propies d’Asturies, tienen, col castellanu, el calter de llingües oficiales.
2. Los poderes públicos d’Asturies, atendiendo a la realidá sociollingüística del asturianu y del gallego-asturianu, han garantizar el derechu a conoceles y usales.
3. Una llei de la Xunta Xeneral ha afitar los términos y ámbitos del usu oficial de les llingües propies d’Asturies y ha fixar les zones d’usu predominante d’entrambes.
4. Nenguna persona va poder ser discriminada n’Asturies pola llingua que llibremente escueya pa comunicase.

Depués de fecha esta propuesta, l'Academia de la Llingua Asturiana modificó la redacción que venía defendiendo pa la reforma del artículu 4.º onde la oficialidá del gallego-asturianu namás se contemplaba restrinxida al so ámbitu territorial. La redacción qu'en marzu del 2019 fai'l so presidente nel boletín académicu ye esta:

1. L'asturianu, como llingua propia d'Asturies, tien, xunto col castellanu, el calter de llingua oficial n'Asturies. El gallego-asturianu tien el mesmu reconocimientu como llingua propia y oficial nel so ámbitu territorial y nes rellaciones de los ciudadanos col Principáu d'Asturies.
2. Los poderes públicos d'Asturies, atendiendo a la realidá sociollingüística del asturianu y del gallego-asturianu, han garantizar el derechu a conocer y usar dambes llingües.
3. Una llei de la Xunta Xeneral ha establecer los términos y ámbitos del usu oficial de les llingües propies d'Asturies.
4. Nenguna persona pue ser discriminada n'Asturies pola llingua que llibremente escueya pa comunicase.

Hai un matiz importante nesta propuesta nueva de l'Academia: l'asturianu ye oficial n'Asturies, pero'l gallego-asturianu namás lo ye nel so ámbitu territorial y nes rellaciones cola alministración autonómica. Polo tanto, reconozse la oficialidá del asturianu tamién nel territoriu onde la llingua propia ye'l gallego-asturianu, pero non al revés. Tamos seguros de que la intención d'esta institución nun ye normalizar l'usu del asturianu n'A Veiga o Ibias, igual que nin la XDLA nin la Plataforma pola Oficialidá buscamos normalizar la llingua del estremu occidental en Llanes o Mieres. Por eso, como declaración de principios, proponemos una redacción radicalmente igualitaria (oficialidá de les dos n'Asturies) que vendría a concretase depués nuna llei de normalización que marcara los ámbitos d'usu d'entrambes llingües.

Si nes dos propuestes de redacción se remite a una llei de normalización posterior pa definir ónde va ser oficial cada llingua, dicir nel primer apartáu del articuláu de l'Academia qu'una d'elles va ser oficial en toa Asturies y nun lo contemplar pa la otra señala yá de mano una preminencia del asturianu sobre'l territoriu del gallego-asturianu que nun pue más que llevantar rocees na comunidá de falantes de la más pequeña.

Al respective del debate sobre la oficialidá, tamién queremos manifestar que nos paez un error distraer l'atención nestos momentos tan importantes introduciendo una batalla terminolóxica absurda con nomes nuevos pal gallego-asturianu. Esta denominación, con ochenta años d'historia, asitiada perfectamente na tradición filolóxica asturiana y na de los investigadores de la zona qu'estudiaron la so llingua, figura nos estatutos de l'Academia de la Llingua Asturiana dende que'l Gobiernu-y encomendó velar por ella, ye'l nome que tien nes normes ortográfiques que regulen la so escritura y ye'l que s'usa nes publicaciones oficiales y en tola reglamentación llingüística de los últimos trenta años del Gobiernu asturianu (Llei d'Usu, titulaciones, rexistros de capacitación del profesoráu, sistema educativu, currículos, subvenciones, premios, Xunta de Toponimia, decretu de niveles de competencia d'usu...). Aparte, por referinos a otros ámbitos oficiales, ye la denominación qu'apaez nes ordenances municipales y oficines de normalización llingüística de la zona, y tamién a nivel européu, nos informes del Conseyu d'Europa sobre'l cumplimientu de la Carta Europea de les Llingües Rexonales. Y amás, convién nun lo escaecer, ye'l términu que vienen usando les asociaciones que lleven dende va tantos años trabayando nel estremu occidental na reinvindicación de la oficialidá de la llingua. Polo tanto, nesta cuestión pidimos respetu pol camín andáu y sobre manera responsabilidá a instituciones y partíos políticos.

Bona parte de la sociedá asturiana evolucionó a un conceptu de convivencia basáu na democracia y na igualdá de derechos. Nun ye casualidá que tamién dellos partíos políticos evolucionaren nesi sen al respective de los derechos llingüísticos. Nel panorama políticu que s'abre nesta llexislatura hai un compromisu pendiente formuláu nos programes electorales de PSOE, Podemos y Izquierda Xunida: encarar na Xunta Xeneral la reforma estatutaria pa incluyir la oficialidá d'asturianu y gallego-asturianu. Facemos un llamáu a toles entidaes interesaes na solución democrática d'esta cuestión pa que trabayen na busca d'un alcuerdu ente los favorables a l'ampliación de derechos ciudadanos, siempre cola premisa de les consideraciones de tratu igualitariu qu'acabamos d'esponer.

Tapia, 22 de xunu del 2019

Na semeya, Xabiel González Menéndez, representante de la Plataforma pola Oficialidá del Gallego-asturiano, atiende a la TPA enantes del conceyu cola XDLA.

Contador Estadistiques