Contra'l distritu únicu. Curiemos y ameyoremos la identidá eleutoral del nuesu país

El sistema políticu español pasó per unes segundes eleiciones va unes selmanes ya l'Estáu, los partíos políticos y numberoses entidaes de la sociedá civil atópanse nuna discusión permanente sobre'l modelu eleutoral que regula les rellaciones de poder ente les fuercies en competición.

Organizaciones como Podemos o Ciudadanos, siguiendo'l tradicional discursu d'Izquierda Xunida, apuesten por dar mayor proporcionalidá al sistema. En dellos casos, foi esplícitu'l consensu sobre la creación d'un distritu únicu pa que la lóxica de repartu eleutoral sía más "xusta". ¿Pero qué entienden por xusto esti conxuntu d'organizaciones?

La creación d'un distritu únicu esaniciaría la naturaleza territorial esistente na fórmula eleutoral española. Na actualidá, el territoriu del Estáu español estrémase en 50 provincies más les dos ciudaes autónomes de Ceuta y Melilla. Tantu pa la composición del Congresu –con una fórmula D'Hondt– como pa la del Senáu –con un mecanismu de votu llindáu– la territorialidá importa. Y asina tien de seguir siendo.

La identidá territorial d'una comunidá autónoma como Asturies sería esaniciada d'esistir un distritu únicu nel territoriu español pa la conformanza del Congresu. Un millón d'habitantes pocu importaría dientro d'una realidá estatal de más de cuarenta y seis millones. La territorialidá ayuda a que los diputaos sían del país –o a lo menos moren nel–, danos identidá como pueblu y potencialmente –sería lo ideal– avera a representantes y representaos. Esto postreru ye perimportante.

El gran problema del sistema español ye que munchos ciudadanos nun se sienten empoderaos. Nun consideren que tengan ferramientes pa fiscalizar ya controlar el rendimientu de los sos representantes. Si nel actual sistema yá ye difícil controlar a los nuesos diputaos –los ocho qu'escueye Asturies– imaxínense nun distritu únicu. Nengún partíu esplicó como s'escoyeríen esos representante. Pero si copiamos el modelu pa les eleiciones europees –que yá tienen una llista única pa tol estáu español–, ¿imaxínense votar por una llista de 350 diputaos? El sistema namás beneficiaría a los partíos políticos.

Nin los ciudadanos –sobremanera de comunidaes pocu poblaes– nin los territorios veríense beneficiaos. Naide niega que nun haya que modificar el sistema eleutoral. Les instituciones tienen d'evolucionar y afaese a los tiempos. Pero, tenemos que ser conscientes que'l sistema eleutoral non ye solo un mediu pa enriar ideoloxíes, ye un mecanismu p'alzar demandes dende la población escontra los centros de toma de decisión y pa representar territorios con identidá propia, con nacionalidá cultural.

Por ello, cuanto más cerca tean los diputaos de la xente, meyor vamos poder controla-yos ya más casu van faenos como ciudadanos. La solución nun ye'l distritu únicu, que definitivamente alloña a los ciudadanos de los sos representantes dando-y tol poder a los partíos. Probablemente, la solución al dilema electoral oblíguenos a dir en sentíu contrariu: averar entá más a los representantes diseñando circunscripciones con votu personalista, anque estes persones tean dientro d'un partíu.

Quiciabes la solución, anque paeza escabarriada y tolla, sía la d'escurrir un modelu de votu personalista similar al del Senáu pa los diputaos que s'escueyen nel territoriu asturianu ya nel restu del estáu español. Una fórmula de votu acumulativu en circunscripciones con magnitú baxa. El sistema tendría d'afondar más na identidá territorial y na representación personal, negando'l xuegu que deseyen los partíos políticos.

Los ciudadanos tendríamos de conocer a los nuesos diputaos, tendríamos de ser capaces d'evalualos con nome y apellíos y analizar –sempre subxetivamente– si ye honestu y patriota en relación al territoriu y a la población que diz representar. Asturies tien ocho diputaos que la mayoría d'asturianos nun conocen. Y nun los conocen porque voten una llista d'ocho penerada polos partíos, non polos mesmos ciudadanos.

El retu nun ta en faer una fórmula que beneficie a los partíos políticos. El retu ta en diseñar una fórmula qu'ayude a la ciudadanía dando-y el poder sobre los sos representantes. El retu ta en potenciar la identidá cultural, territorial, política y eleutoral que tien Asturies. Tolo anterior nun lo puede facer el distritu únicu... Asturies importa. Los asturianos lleven la identidá per dientro y per fora. Toos tenemos de ser conscientes que, baxu un modelu de distritu únicu, el nuesu país sería irrelevante eleutoralmente falando nel territoriu del Estáu español. Si llegamos a eso, quiciabes nos volvamos irrelevantes tantu nel ámbitu políticu como nel ámbitu cultural... Y nun podemos dexar qu'eso asoceda...

Eduardo Fernández Luiña ye Doctor en Ciencia Política y profesor nel Institutu d'Estudios Políticos y Relaciones Internacionales de la Universidá Francisco Marroquín (Guatemala).