"Una de les imáxenes que más quedaron nel maxín colectivu de la humanidá en rellación a la Guerra Civil foi la famosa semeya del milicianu nel intre de cayer muertu. Disparando la máquina de retratar que rexistró aquel momentu de la guerra taba l'húngaru Robert Capa, ún de los fotógrafos de prensa más famosos de la historia pol so arte y tamién pola so biografía, qu'acabó tráxicamente n'otra guerra, la d'Indochina, onde documentaba la llucha ente franceses y vietnamites.
Capa llegare al oficiu de fotoperiodista de casualidá y cuasimente por necesidá, pero nel so archivu fotográficu alcuéntrense dellos de los retratos más importantes de la primer metada del sieglu XX. Ello ye que la selmana pasada apaecieron en México dellos maletinos nos que se guarden más de 3.000 negativos de la Guerra Civil orixinales de Capa y otros autores que se teníen por perdíos. Los carretes tuvieron dende los años 40 en manes de Francisco Aguilar González, un xeneral y ex diplomáticu que morrió na década de 1990. Los sos fíos nun-yos dieron de mano mayor importancia a aquelles caxes, pero los investigadores del Centru Internacional de Fotografía de Nueva York qu'andaben tres de los negativos llograron identificalos.
Hasta agora conocíense cerca de 500 semeyes de la Guerra Civil obra de Robert Capa, colo que l'estoyu d'imáxenes d'esti autor acaba de multiplicase por 6 col afayu, pero lo más interesante dende la nuestra perspectiva ye qu'ente los carretes de 35 milímetros recuperaos hai munchos que tienen Asturies por protagonista. El frente y les ruines d'Uviéu, les vuenques mineres y la ciudá de Xixón son delles de de les referencies xeográfiques qu'apaecen conseñaes na tapa d'una de les caxes onde se guarden los rollos pa identificar el so conteníu, anque sedrá preciso esperar a que la institución neoyorquina dixitalice y positive los negativos pa poder conocer el so conteníu exactu."