Fano: “Vamos a un modelu nel que namás van poder tar na Universidá los que tengan la vida solucionada”

Más de trés millares de persones movilizáronse n'Uviéu'l miércoles en defensa de la Universidá pública. Santiago Fano (Vega, 1980) ye voceru de les Asamblees d’Estudiantes de la Universidá d’Uviéu, convocantes de la protesta.

¿Qué tal foi la manifestación del miércoles?
 
Foi un ésitu rotundu. Esti miércoles, la mocedá universitario d'Asturies salió a les cais pa reivindicar los sos derechos y refugar el desaniciu de la Universidá pública, y fízolo amosando una capacidá de movilización y unos númberos que nun se víen dende hai décades na Universidá d'Uviéu. Los nuestros recuentos de participación dannos cifres averaes a les 4.000 persones y, cuando los medios oficialistes falen de más de 2.000 persones, decatámonos de lo importante de la manifestación. Hebo facultaes, como la de Medicina y Ciencies de la Salú, Psicoloxía, Filosofía y Lletres o Formación del Profesoráu y Educación, nes que se movilizaron cursos enteros. Hasta vinieron pancartes dende los Campus de Xixón y Mieres.
 
La manifestación ta sirviendo p'asoleyar énte tola sociedá asturiana los problemes graves y xeneralizaos de la nuestra Universidá, tantes veces tapecíos dende les instituciones polítiques y educatives. Sabemos que tamos faciéndolo bien cuando agora, depués de que l'estudiantáu tomare les cais, eses mesmes instituciones entaínen pa reconocer la situación crítica de la educación superior n'Asturies. Los y les estudiantes nun vamos dexar qu'estos xestos queden en pallabres vacíes, sinón que vamos esixir la robla de compromisos esplícitos, entamando pelos yá fechos pol Rector Vicente Gotor esti miércoles, de magar la manifestación, y los aconceyamientos qu'esta selmana vamos tener col Rectoráu, colos responsables de los planes docentes de la Universidá d'Uviéu y col Conseyu Social. 
 
Pero, sobre manera, tamos contentos porque rescampló la capacidá d'organización que tien esta xeneración de mozos y moces, la nuestra claridá d'idees y de principios, la fuercia de la nuestra voz. Rescampló que, si naide nun mos quier sentir, nós vamos facer que la nuestra voz se sienta. Nuna sociedá que paez amurniada, anestesiada na llucha de tantos derechos llexítimos, ye esperanzador poder participar d'un movimientu de base como esti.
 
¿Qué vos llevó a salir a la cai?
 
La manifestación ye la espresión del descontentu fonderu de los y les estudiantes asturianos énte l'esbarrumbu evidente y xeneralizáu de la enseñanza na nuestra Universidá; un desaniciu deriváu, ente otres razones, de l'aplicación del nomáu ‘Plan Boloña’, de la falta de compromisu de les instituciones polítiques y educatives col fortalecimientu del sistema públicu d'educación superior, y de l'aprobación d'una riestra de midíes que namás podemos calificar de gafes pa col alumnáu.
 
Énte elles, l'aprobación d'un nuevu Réxime de Permanencia per parte del Conseyu Social de la Universidá d'Uviéu –órganu compuestu de mou mayoritariu por representantes del Gobiernu del Principáu d'Asturies, la Xunta Xeneral del Principáu, empresarios y organizaciones sindicales– que paez tener como oxetivu'l torgar la entrada a la Universidá a una abonda parte de la mocedá asturiano; la xuba xabaz de les tases universitaries cola implantación de los Graos del Espaciu Européu d'Educación Superior, xunto a la sustitución de beques por préstamos con intereses; la masificación nunes aules con más de 100 estudiantes; la falta de profesoráu y recursos venceyada a la mala xestión y previsión económica, que fai que teamos pagando hores que nun tamos recibiendo. Amás d'ello, quexámonos del empeoramientu notable del nivel formativu cola implantación de les nueves titulaciones de Grau, que sustituyen a les Diplomatures y Llicenciatures vieyes.
 
En xeneral, oponémonos al modelu d'Universidá esclusivista, elitizada y privatizada de facto, al que mos quieren llendar. Un modelu alloñáu de los principios d'apertura a la sociedá, de serviciu formativu públicu y de noyu cultural qu'habríen afalar a una institución como la Universidá d'Uviéu.
 
Depués de la movilización tuvieron un aconceyamientu con Gotor. ¿Tuvo’l resultáu qu’esperaben?
 
N'efeutu, en terminando la manifestación, los representantes de toles Asamblees de les estremaes facultaes de la Universidá d'Uviéu, aconceyemos col Rector y espusímos-y, personal y oficialmente, la riestra perdefinida de los nuestros problemes y reivindicaciones. La realidá que denunciamos ye tan clara, tan dura, que'l propiu Vicente Gotor ye'l primeru en reconocela. Si dalgo hai que valora-y a esti equipu rectoral ye la so cordialidá y la so bona disposición pa escuchar y negociar. Pero nun val con reconocer que les coses tán mal, tamién hai qu'asumir la propia responsabilidá pa cola so solución. Poro, esixímos-y compromisos firmes.
 
De mano, el Rector comprometióse a iguar esti mesmu cursu los problemes de masificación y falta de profesoráu, dixebrando a tolos grupos masificaos y contratando profesoráu. Tamién amosó la so preocupación polo duro del nuevu Réxime de Permanencia y comprometióse a procurar una revisión del mesmu nel Conseyu Social, dando voz al estudiantáu nel órganu. Amás, acordemos emprimar, darréu, una axenda d'aconceyamientos colos representantes de les Asamblees de tola Universidá, nes que los estudiantes de cada facultá vamos tratar col Rector y los Vicerrectores los problemes específicos de cada titulación.
 
Parte de los problemes económicos de la Universidá d'Uviéu tien que ver cola falta de compromisu de les instituciones polítiques cola so financiación y, nesti sen, ficímos-y llegar al Rector la nuestra disposición de trabayar en comuña pa facer entender al Gobiernu del Principáu d'Asturies la necesidá d'apostar pola financiación de la Universidá pública d'Asturies y el sofitu al so estudiantáu. Sicasí, el Rectoráu tien una responsabilidá perclara cola xestión meyor de los recursos de los que yá dispón y asina diximos-ylo. Apoyamos la demanda de más financiación pa la Universidá, pero Gotor nun pue echar balones fuera no económico.
 
Poro, tamos contentos porque la movilización yá tuvo resultaos palpuñables, pero esto ye namás l'entamu y vamos siguir vixilantes, puxando por una Universidá asturiana pública y de calidá.
 
¿Qué supón la entrada del ‘Plan Boloña’ pa los alumnos universitarios asturianos?
 
Supón pagar cada vez más por menos. Lo que constatamos ye un encarecimientu de la educación pública que vien arreyáu a la devaluación fonda de la formación universitaria. Esti cursu, colos nuevos Graos, los estudiantes universitarios asturianos tenemos que pagar cuasi'l doble que l'anterior por estudiar les mesmes disciplines nes Llicenciatures. Si camentamos que agora los Graos duren cuatro años mientres les más llicenciatures teníen cinco cursos, escomencipiamos a entender el panorama.
 
A esto hai que sumá-y el procesu de sustitución de les beques del Ministeriu por un sistema de ‘empréstamos-renta’ con intereses. Agora, quieren que mos endeudemos pa financiar los nuestros estudios universitarios. Cuando acabemos la carrera, los alumnos y alumnes habremos devolver la cuantía del empréstamu recibíu más los intereses xeneraos. Unos intereses que son pal bancu dafechu y que xuben col Euribor.
 
Amás, como digo, la baxada del nivel formativu rescampla. Paez sorrealista que nuna universidá los estudiantes tengan que manifestase pa pidir la xuba del nivel, pero nesti añu yá vimos delles na Universidá d'Uviéu. Hai munchos graos onde los y les alumnes denuncien un nivel pembaxo'l del Bachilleratu. Pero esi ye'l modelu al que vamos: si quies ‘calidá’, si quies especialización profesional a nivel universitariu, nun vas atopala nos Graos. Dícennoslo asina de claro. La formación ‘de calidá’ resérvase agora pa unos Master que, na so práutica totalidá, suponen el desembolsu de munchos miles d'euros per parte del estudiante, contribuyendo a la construcción d'un modelu universitariu esclusivista que discrimina la calidá formativa según la capacidá adquisitiva.
 
Entós nun yera too tan guapo como lo pintaben…
 
El ‘Plan Boloña’ antroxóse de titulares perguapos, pero si llees la lletra pequeña les coses camuden y, a la fin, la realidá impónse. Nun val pa nada falar de ‘enseñanza personalizada’ cuando en Pedagoxía hai 117 estudiantes nun mesmu grupu. Nun val pa nada falar de ‘escelencia internacional’ o de ‘macro-cluster d’investigación biomédica’ cuando en Bioloxía hai xente dando clas sentada en suelu y en Medicina abluquen viendo como cada selmana s'inaugura una nueva sala d'un Hospital Universitariu que nun tien Universidá. El ‘Espaciu Européu d'Educación’ queda en puxarra cuando presenciamos que los nuevos filólogos hispánicos tán fartucos d'aprender a facer ‘PowerPoints’ pero nun tienen asignatures como Llatín.
 
La verdá ye que'l ‘Plan Boloña’ ta revelándose como'l Caballu de Troya d'una reforma educativa qu'amazcara la privatización y la devaluación de los estudios universitarios públicos.
 
Ente les vueses peticiones, los estudiantes reclamen un mayor compromisu financieru al Gobiernu d’Asturies, puntu nel que coinciden con Gotor. ¿Nun ye suficiente l’aportación económica del Executivu?
 
Non, nun ye abonda. Ehí tán les hemeroteques y los presupuestos xenerales pa comprobar como, añu tres añu, el Gobiernu del Principáu deceiciona per sistema les espectatives universitaries y amenorga la so financiación a la Universidá d'Uviéu. Creemos que'l Gobiernu s'equivoca al aprovechar la crisis pa recortar la Universidá pública asturiana, mientres marafundia'l so presupuestu millonariu en proyeutos como los que tamos viendo inaugurar esta selmana. Si hai que recortar, l'últimu llugar habría ser la formación de la mocedá asturiano.
 
De toes maneres, como dicía enantes, Gotor nun pue echar balones fuera no económico. La Universidá tien munchu dineru y ye'l so deber xestionalu de mou eficiente, dando-y prioridá a l'atención de los y les estudiantes.
 
¿Nun ye grave que se dé esta situación na institución que tien que ser el motor cultural d’Asturies?
 
La situación ye dramática. Les instituciones polítiques y educatives cometen un error estratéxicu al buscar alliviu de la coxuntura económica nel recorte de los recursos pa la formación d'unos mozos y moces que, ensin dudes, han ser el motor económicu, inteleutual y cultural de l'Asturies del futuru.
 
La mocedá universitario asturiano –la meyor formada de la historia del país– nun solo ta mayao poles cifres de paru más altes del estáu y, poro, condergao a la emigración, sinón qu'agora se quier qu'asuma un modelu universitariu devaluáu y que paez tener n'axenda l'escluir de la formación universitaria a miles de families. Falar de competitividá europea al tiempu que s'amenorga -de mou suicida- l'atención a la Universidá pública, el vehículu cimeru de formación y d'aumentu de la empleabilidá a la mocedá d'Asturies ye, cuanto menos, alloriante.
 
Otru de los asuntos graves que’l so coleutivu denuncia ye la dificultá qu’atopen agora los estudiantes pa compatibilizar la vida universitaria cola llaboral.
 
La xuba de tases y el nuevu sistema de préstamos-beca yá ponen perpindiu'l camín na Universidá p'aquelles persones que trabayen pa costiar los sos estudios. Pero ye que tala posibilidá conviértese n'imposible cola nueva obligatoriedá d'asistencia a clas, n'horariu llaboral, y l'aprobación del nuevu Réxime de Permanencia de la Universidá d'Uviéu. Esti nuevu Réxime, afaláu como dixi por un Conseyu Social domináu pol Gobiernu del Principáu d'Asturies, xunto a los partíos políticos, empresarios y sindicatos, afita unes midíes peragresives pa col estudiantáu y empobina a la institución al caos alministrativu.
 
Por exemplu, esti nuevu reglamentu establez que l'alumnu o alumna pierde una de les seis convocatories totales a les que tien derechu anque nun la utilice –esto ye, elimínase la posibilidá de ‘non presentase’– y habrá pagala como si la utilizare. D'igual mou, enantes de tres años tendremos que tener aprobada la metá de los créditos o echaránnos de la carrera. Acabóse, poro, aquel estudiante que tien que trabayar y va sacando cuatro asignatures al añu. Acabóse la persona yá titulada que quier complementar la so formación con otra titulación al tiempu que trabaya. La posibilidá de tener vida estrauniversitaria, de tomar un añu p'atender a cuestiones familiares o vitales, ta n'estinción. Vamos a un modelu elitizador, nel que namás les persones que tengan la vida solucionada van poder tar na Universidá.
 
El Réxime de Permanencia paez diseñáu pa echar estudiantes. Ta claro, entós, el cambéu de paradigma. Los mozos y moces d'Asturies yá nun somos, pa dellos, una inversión que la sociedá quier facer nel so propiu futuru, sinón un ‘costu’ qu'hai que reducir. Quieren que dexemos de ser estudiantes pa convertinos en ‘clientes’. Cola movilización d'esta selmana, amosemos d'un mou perclaru que nun vamos quedar paraos énte esta situación. Esiximos el remocique del Réxime de Permanencia y nun vamos parar hasta camudalu.
 
¿Quién conforma les Asamblees d’Estudiantes de la Universidá d’Uviéu?
 
Les Asamblees d'Estudiantes de la Universidá d'Uviéu tán formaes, direutamente, pol conxuntu de los y les estudiantes de les distintes facultaes. El movimientu asambleariu de la Universidá ye un movimientu de base, nel que caben tou tipu de sensibilidaes, y organizáu direutamente pol alumnáu dende la so representación estudiantil. Les Asamblees autoorganícense y autoxestiónense en cada facultá, fítense nos principios del funcionamientu abiertu y la participación llibre, y son independientes dafechu de cualquier partíu políticu u organización sindical.
 
Anguaño, les Asamblees abiertes tán actives en toles facultaes de la Universidá d'Uviéu, y tienen representación bultable en tolos sos Órganos de Gobiernu.
 
Cuido que ye esti calter abiertu, fitáu nel respetu a la representación direuta de los intereses de los y les estudiantes, la pluralidá, la independencia y la organización llibre dende cada facultá, el que fai que movilizaciones como la d'esta selmana seyan un ésitu y alcuentren rempuesta na totalidá del alumnáu.
 
¿Cuánto tiempu lleven furrulando?
 
Esisten facultaes onde hai asamblees dende hai décades, mientres que n'otres la so apaición ye más recién. Mesmamente, les movilizaciones multitudinaries escontra la LL.O.U. d'hai unos años empobináronse dende asamblees coordinaes. De toes maneres, a munchos paeznos que, col procesu de trabayu en comuña que llevó a esta movilización, entama una dómina ilusionante nel movimientu estudiantil asturianu, carauterizada polos principios d'apertura, igualdá ya independencia.
 
Pa convocar a los alumnos pa la manifestación del miércoles ellaboraron un vidiu mui orixinal. ¿Tuvo muncha repercusión?
 
Gracies. La verdá ye que'l videu tuvo –y sigue teniendo– una repercusión pergrande na comunidá universitaria, sobre manera pol so usu nes redes sociales. En dos selmanes, superemos les 10.000 visualizaciones ente redes como Tuenti o YouTube. Ta claro que vivimos nuna dómina audiovisual y que remanar los códigos nuevos de la tresmisión d'información al traviés de la rede ye básico pa facer llegar mensaxes alternativos. Yá nun necesitamos de los grandes medios de comunicación. Agora, podemos facer qu'una decisión tomada nun requexu de la Universidá, y qu'antaño tardaría selmanes en llegar a los estudiantes, llegue en cuestión de minutos peles redes sociales a, lliteralmente, miles de compañeros y compañeres. Eso fai mui difícil l'escurantismu institucional.
 
De toes maneres, si'l videu quedó guapu y surdió efeutu foi gracies al voluntarismu de les persones que lu ficimos. En realidá, ellaboróse en plan ‘guerrilla’, d'un mou improvisáu y pese a la precariedá de recursos na que mos podemos mover los estudiantes. Pa mio idea, si foi tán efeutivu, ye porque supo amosar d'un mou persimbólicu la capacidá de movilización de los y les estudiantes de la Universidá, al tiempu que rescampla una problemática tan fonda ya incontestable que nun queda otra qu'ablucar énte ella y movilizase pa camudala.
 
¿Hai conciencia ente los estudiantes asturianos o dedíquense namái a dir a clase y estudiar?
 
La manifestación del miércoles amuesa que l'inmovilismu de los univiersitarios d'Asturies ye un tópicu falsu. Bien fadríen los seutores que lu afalen en mirase al espeyu y entrugase por qué ellos nun se movilicen ente les situaciones sociales y culturales que vivimos.
 
Los mios compañeros y compañeres tienen claro que la so formación universitaria ye perimportante, pero que namás ye una parte de la so formación como persones. Rara ye la persona nes asamblees que nun tea, al tiempu qu'estudia, trabayando en milenta proyeutos sociales o culturales. Les Asamblees d'Estudiantes son el meyor exemplu de la capacidá de movilización inteleutual de la nuestra mocedá. Nun solo mos movilizamos polos nuestros derechos na cai y nos Órganos de Gobiernu de la Universidá, sinón que tamién creamos actividaes culturales abiertes y de tou tipu, organizamos proyeutos de cooperación internacional, xornaes y charres formatives, programes de radio, tertulies lliteraries, etc. Somos un noyu de pensamientu críticu y tamos ehí siempre qu'hai qu'esixir que la Universidá d'Uviéu atienda pa colos sos deberes con Asturies, tamién no llingüístico, lo científico y lo cultural.
 
¿El títulu de Campus d’Escelencia meyoró en dalgún aspeutu la situación de los estudiantes?
 
Non. L'estudiantáu de la Universidá nun sabe mui bien qué entelequia ye esa del Campus d'Escelencia Internacional-Rexonal –axetivu esti, rexonal, que ye imposible atopar na publicidá de la Universidá pero que correspuende al estatus secundariu real que s'algamara, n'oposición a la Escelencia Internacional-Global–. Tenemos la impresión que la financiación millonaria del Campus d'Escelencia ta llendándose a los famosos ‘clusters’ de investigación, eses pseudo-empreses coles que se quier puntuar nos rankings internacionales d'universidaes a base de patentes, mientres mos dicen que nun hai perres pa pagar los profesores que necesitamos. La investigación ye perimportante nuna Universidá, pero nun se pue vender la escelencia’ cuando los estudiantes sufrimos la situación de masificación y la falta de recursos personales y materiales porque escosa'l dineru. La xestión de la financiación del Campus tien de derivase a los y les estudiantes, porque ensin estudiantes, nun hai Universidá.
 
¿Cuála ye la postura de les Asamblees no que respeuta a la celebración d’un certame de les carauterístiques de la Selmana Negra nuna parcela pegada al campus de Xixón?
 
Nel últimu aconceyamientu del Conseyu d'Estudiantes, tolos y les representantes de les Asamblees amosemos de mou públicu'l nuestru refugu enérxicu al treslláu de la Selmana Negra al campus de Viesques. Por ello abluquemos cuando'l so presidente Menes, xunto colos sos conseyeros –toos militantes del PSOE– apaeció apocayá na Casa'l Conceyu de Xixón xunto a los sos xefes de partíu, amosando'l supuestu apoyu del Conseyu d'Estudiantes al treslláu de la Selmana Negra a tarrén universitariu. Un apoyu que'l Conseyu-y negara de mou esplícitu.
Esta nun ye sinón la penúltima panoya prieta de la llarga riestra d'irregularidaes del señor Menes, pero esmoleznos por demás –y, francamente, nun entendemos– qu'ésti s'oponga a la postura de la propia Universidá d'Uviéu, qu'entiende que l'Academia ha ser un templu d'estudiu y de conocimientu, enxamás el llugar afayadizu pa un eventu como'l de Taibo II. 
 
Otra manera, esti vienres anuncióse la creación d'una Comisión de Normalización Llingüística na Universidá, de la que formes parte. ¿Cuáles van ser los sos oxetivos?
 
L'anuncia de la creación d'esta Comisión tien un gran valir simbólicu y ye de celebrar el pasu dau por esti Rectoráu al cumplir les espectatives de bona parte de la comunidá universitaria y afitar un organismu encargáu de velar pola normalización del asturianu na nuestra Universidá. Esta ye, poro, otra fecha a sumar a los llibros d'Historia, como la primera na que se creó una Comisión de Normalización Llingüística del Asturianu na Universidá d'Uviéu. Sicasí, la data pue quedar valera si nun s'enllena de midíes significatives, de mou qu'esa normalización nun quede namás nun nome.
 
Los oxetivos de la Comisión son claros y, en primer llugar, pasen por afitala reglamentariamente de mou que seya una comisión asesora permanente, encargada de velar pol usu y la promoción de la llingua asturiana dientro de la Universidá. A curtiu plazu, habremos puxar pola ellaboración d'un Reglamentu afayadizu d'usu del asturianu na universidá, que permita y afale'l so usu normal en toles comunicaciones académiques y alministratives, arriendes de puxar pola so visualización, promoción y estudiu.
 
¿Qué papel tien n'actualidá l'asturianu na Universidá d'Uviéu?
 
L'asturianu ta na Universidá d'Uviéu como ta nel restu d'estayes sociales n'Asturies, nuna situación de billingüismu diglósicu llaceriosa, engafada pola so situación llegal. La sociedá fálalu en toles situaciones y niveles, dende l'aula, a la docencia y al Claustru Universitariu, onde abonden les interpelaciones al Rector n'asturianu. El movimientu estudiantil asambleariu asume la realidá llingüística d'Asturies y la normalización como dalgo tresversal dafechu, cola mesma naturalidá asume les reivindicaciones pola igualdá de xéneru, l'ecoloxismu o la llibertá de pensamientu.
 
D'igual mou, hai que reconoce-y al presente Equipu Rectoral –nel que, por cierto, hai perbonos asturfalantes– la so bona disposición pa cola normalización de la llingua asturiana. Nos últimos años, esperiméntase un ameyoramientu, insuficiente pero oxetivu, de la situación de la nuestra llingua na Universidá d'Uviéu. Per primer vez, podemos falar d'unos maestros d'asturianu que se formen na Universidá n'igualdá de condiciones al del restu d'especializaciones en Maxisteriu, o d'unos estudios reconocíos de Llingua Asturiana en Filoloxía –magar que'l Mínor ye una formula insatisfactoria pa una formación qu'habría ser del máximu nivel–. Tenemos páxina web n'asturianu, Universidá Asturiana de Branu xunto cola ALLA ya investigadores faciendo un llabor pervaloratible dende los distintos departamentos de la Universidá.
 
Con too y con ello, ta claro qu'estos xestos son, como digo, entá insuficientes. Mientres la Filoloxía Asturiana nun tenga'l grau máximu de reconocencia académica na nuestra institución, mientres nun se puedan facer tesis doctorales o cualquier tipu de comunicación normal n'asturianu, mientres nun haya un Reglamentu qu'afite l'usu institucional normalizáu del asturianu pola Universidá d'Uviéu en toles sos estayes, nun podremos falar d'una situación correuta.