Evolución del Antroxu y de les mazcares d'inviernu

El Cristianismu nun pudo, nun fue a desaniciar fiestes de tan fondu raigañu popular, polo que, comu siempre acontez nestos casos, dempués de condergales, entemecióles cola so propia relixón y liturxa. Ún de los másimos sancionadores de les vieyes mazcaraes medievales fue'l perconocíu teólogu astur Beatu de Liébana, de toles maneres, al dir entemeciéndose, o meyor dicho barnizandose, con una capa de Cristianismu, les mazcaraes d'iviernu fueron bendicíes, nun siempre del too, pola autoridá eclesiástica.

Un casu mui significativu de la cristianización ye, n´Asturies, la célebre "Reisada", baille de mázcares que se representaba n'Ibias al rodiu del Día Reis. Los mázcaros, que representen dellos estamentos sociales del llugar, depúes de pasar dellos díes percorriendo´l conceyu, xúntense´l Día Reis a la puerta misa, faen una estrueldosa "función", un a modu de Baille de Mázcares, y el públicu canta un romance mientres-yos da l'aguilandu. El romance, fai referencia al nacimientu de Cristu y l'Adoración de los Magos, pero hai un datu mui a destacar: A Reisada nun puede, enxamás, y baxo nengún conceptu, entrar na ilesia, ye más, consideraríase un sacrilexu y casi que blasfemia que lo fixera. Espera al públicu fuera pa, n'acabando la misa, entamar toos la función.

El GUIRRIA ye otra de les supervivencies del Antroxu Navidiegu astur. Entamase nel llugar de San Xuan de Beleño, capital del conceyu de Ponga, el dia de San Silvestre, "la postrer fiesta del añu". Esi día faise un "Sortéu de Mozos", derivación de los antiguos "Sorteos de Devotos" que se facíen pel mesmu día n'Asturies pa empareyar, al debalu, mozos y moces con un sortéu que se facía sacando papelinos colos nomes de los rapazos y les rapaces d`unos saquinos o filoxes.

Al día siguiente, añu Nuevu, los rapazos del sexu masculín que nun pasen de dieciocho años, percorren tola redolada montaos a caballu, pidiendo l`aguilandu, y con ellos va EL GUIRRIA. Esti ye l`únicu que va enmazcaritáu y vistíu comu los vieyos guirrios asturianos; con una levita de llargues sayes y un gorru llargu y picudu. Toos canten coples relatives al Añu Nuevu y l`Aguilandu, mientres el Guirria tírase a escorrer les moces qu'alcuentra pel pueblu.

Talu como tamos comprobando, l'antroxu asturianu entamaba yá nes feches navidiegues ( "Antroxu yá´l día de Navidá"), precisamente cuando empezaba esti vieyu ciclu precristianu, y yera entós cuando salíen los primeros mázcaros a pidir l'Agilandu (obsequies y regalos en metálicu o n'especia) per pueblos, villes, y llugares, una costume que casi que desapaeció tres de la Guerra Civil per tres importantes custiones: les llaceries de la mesma guerra y posguerra, la prohibición oficial d'esti tipu de celebraciones y l'ésodu rural. Estos factores acompañaos de les prohibiciones y del dispreciu qu'entamó pa cola cultura popular y autóctono, (salvo unos rasgos más folklorizantes, acordies cola política "oficial"), fixeron cásique desapaecer el vieyu y llargu Antroxu Astur, reduciéndolu, cuando s'entamó a recuperar la fiesta, al Xueves de Comadres, Domingu'l Gordu, Llunes y Martes d'Antroxu. Sicasí, en dellos llugares queden entá raigaños de les Mazcaraes de la Navidá, una d'elles ye A Reisada, y otra El Guirria del Conceyu de Ponga. Un estudiu seriu y pormenorizáu de la nuestra cultura podría ser a achisbar otros raigaños n'otros llugares. Sábese qu'en dayuri tentóse de siguir Antroxando, sobre too pela parte de los más rapazos del pueblu o del barriu que nun poques veces foron escorríos o hasta multáos pola "autoridá".