Oríxenes

Los oríxenes del ciclu de Fiestes del Antroxu n'Asturies súmense na nueche de los tiempos, y pa desplicalos ye mester afondar nel tiempu y na hestoria d'unes práctiques, ente relixoses y festives, que s'espardíen per bona parte del continente européu dende muncho enantes del Cristianismu.

Los anicios de les Mazcaraes d'Iviernu presenten munches semeyances n'europa, un espaciu nel que se xuntaben les vieyes cultures indoeuropees y mediterránees, cuyos calandarios festivos, sociales y relixosos coincidíen nun especial apegu a los plenilunios y toles etapes vitales de la Naturaleza y los sos períodos.

Les vieyes relixones indoeuropees, sobremanera la céltica, consideraben que l'añu taba dixebráu en dos metades. Del ún de Mayu (Fiesta de Beltaine cristianizada na Cruz de Mayu) hasta l´ún de payares considerábase la metada de "La Vida", primavera y branu, meses de la lluz, onde la xuventú y lo nuevo ye lo protagonista. La segunda metada, los meses que nel nuesu calandariu van de payares a mayu (1 de payares, fiesta del Samaín cristianizada en Tolos Santos) representaben la metada de "La Muerte", meses d'iviernu, de recoyimientu , de fríu, de tiniebles, y escuridá, onde la xente mayor facíase la protagonista. Yera entós cuando toos se xuntaben delantre del llume del llar a senti-yos desplicar les vieyes tradiciones, saberes y lleendes.

Dientro d'estos periodos había dos momentos perimportantes: LOS SOLSTICIOS, cuando se talantaba que tenía llugar un cambiu natural perimportante. El solsticiu de branu o San Xuan simbolizaba'l momentu de más puxu del sol (el día más llargu y la nueche más curtia), y nel solsticiu d'Iviernu, o Navidá (xustamente seis mes depués. La diferencia 24 de Xunu/ 25 d'Avientu, d'un solu día, ye por mor d'un erru de los antiguos calandarios) simbolizábase'l mayor puxu de les tiniebles; el día más curtiu y la nueche más llarga. Dende Navidá, los díes van allargando y les nueches mengüen, ye'l primer triunfu de la lluz, del sol, sobre les escuridaes, y por ello nun ye d'estrañar que'l Cristianismu garrare esta fecha tan simbólica pa conmemorar el nacimientu de Cristu (vencedor de la muerte y la escuridá).

Nun ye d'estrañar entós que les antigües cultures indoeuropees, orixen de civilizaciones tan determinantes pa la humanidá como la céltica, la griega, la romana, y la indú, ente otres munches, que dieron llugar col tiempu a dalgunes creencies y relixones de les más estendíes agora nel mundu, talantaren que nesti momemtu tan importante acontecíen una retafila de prodixos. Pensábase que nesti tiempu, abríase una puerta al Otru Mundu, al Inframundude los difuntos, y diben acontecer fechos tremendamente máxicos y sobrenaturales.

Si pel solstíciu de branu apaecíense seres tan positivos comu les xanes y les sos riqueces, y acontecíen portentos sobrenaturales, pel solsticiu d'iviernu acontecía otru tantu... apaecíense seres del Otru Mundu, pero seres más relacionáos coles tiniebles y la muerte... principalmente difuntos y demonios. La so llegada simbolizábase coles antigues dances de mázcares, buscando asina venerar los poderes d'estos seres... mázcares representatives de dioses y demonios, munches veces simbolizaos por animales o mostros, mázcares que buscaben atrayer, en positivu, la maxa d'estos visitantes .

Les ánimes de los difuntos tamién podíen visitar los sos antiguos llares per esti tiempu. Por ello yera mester dexa-yos alimentu na casa nes nueches nes que se pensaba que veníen a visitar les que fueren les sos moraes. Nun comíen l'alimentu material que se-yos dexaba, alimentábense, dicíase, de la "esencia", ye dicir "el golor". Restu d'esta antiquísima veneración a les ánimes, son les tradiciones de la Nueche de Reis, onde hasta la mesma "Cabalgata" nun ye más qu'un vieyu Baille de Mázcares cristianizáu.