“La historia atlántica d’Asturies nun ye una ensoñación”: Lisardo Lombardía esplícala con datos

L'etnógrafu Lisardo Lombardía fixo un percorríu na conferencia d’Ástura nel Atenéu Obreru de Xixón pel pasáu d’Asturies “pa falar d’esa realidá histórica que ye’l vínculu atlánticu y la mar como importante elementu vertebrador”. Punxo la charra 'El celtismu del sieglu XXI. De la reivindicación de los oríxenes al horizonte creador del interceltismu'.

Numberosu públicu, qu’ocupó toles sielles disponibles, averóse ayeri a sentir la intervención de Lombardía, centrada principalmente n’esplicar con exemplos “el nuesu vínculu cola mar”, dende’l Neolíticu, col megalitismu, “cuando atopamos la primera amuesa sólida de contautos direutos col norte per vía marítima”, hasta l’actualidá. Discos áureos, hachos de bronce, castros…, foron dalgunos de los primeros exemplos presentaos de conexones nel Arcu Atlánticu, enantes de falar de la teoría nueva de celtización, entovía en discutiniu, propuesta polos británicos John T. Koch y Barry Cunliffe.

Ésta asitia l’orixe de la cultura celta nel atlánticu y non en centroeuropa, lo “que nos ayuda a entender munches coses. A lo meyor tuvimos muncho que ver na construcción d’esi mundu atlánticu a mundu célticu, pero ye un debate que va durar entovía tiempu”, espresó.

Siguió Lombardía presentando delles conexones ente pueblos del arcu atlánticu tan interesantes como la que tien rellación cola muria d’Adriano en Gran Bretaña. No que queda de la mesma, “atopamos sitios como’l campus cilurnum”, onde taba l’Ala II Asturum, “qu’esistía y nun tenía nome, pero a partir del añu 122, que ye cuando llega esta unidá ye cuando se llama campus cilurnum. Nun paez mui esperpénticu pensar qu’esos cilurnum tienen dalgo que ver colos cilúrnigos de la Campa Torres”.

El comerciu'l sal y Ana de Bretaña

El comerciu del sal, que “foi monopoliu d’Asturies nel sieglu XII y XIII”, coneuta a Asturies tamién col norte, nesti casu cola Bretaña francesa, cola población de Guérande, onde “son plenamente consicientes de la llegada de barcos asturianos al comerciu la sal, únicu elementu que teníen pa protexer los alimentos los habitantes del medievu”. “Los contautos cola Bretaña francesa son importantes nesa época hasta’l puntu de que persones instalaes n’Asturies tienen carta de ciudadanía y cítenlos en xuicios”, como documenta un acta d’un xuiciu n’Avilés.

“La historia d’Asturies col mar ye una especie de puzzle que vamos descubriendo y construyendo pasu ente pasu, y que nun tenemos presente y realmente afita esi mundu atlánticu que llamamos tamién célticu porque hai munches razones pa ello porque se superponen los dos”, esplicaba ente medies d’otros munchos exemplos Lombardía. Otru llamativu ye’l de la presencia d’armiños, símbolu de Bretaña, nos escudos heráldicos de families asturianes.

L’estudiosu rellaciónalo col fechu históricu asocedíu nel 1490, la guerra de Bretaña con Francia p’apoderase del ducáu. Ana de Bretaña, sobrina-nieta de Fernando d’Aragón, pide ayuda al so familiar, que ta enfotáu na conquista de Granada, y nun-y la concede, pero nuna correspondencia “como alternativa-y propón manda-y ‘a dalgunos de los mios meyores guerreros del Principáu d’Asturies’”. Asina, “manda al representante de la corona n’Asturies qu’organice un continxente de 400 persones, 200 llanceros y 200 ballesteros, qu’embarquen n’Asturies p’apoyar la causa d’Ana de Bretaña. Perdieron”.

“La consecuencia ye que pol so desempeñu en Bretaña hai venti families que lleven los armiños nos sos escudos”, como ye anguaño casa de los Omaña, los Castañón o los Duque de Estrada. Un datu, l’orixe de la presencia d’esti símbolu n’Asturies, confirmáu por Tirso de Avilés nel sieglu XVI.

L’interceltismu, clave de futuru

La novela francesa del sieglu XV ‘Cleriadus et Meliadice’, de la que fala David Guardado nel númberu 122 de ‘Lletres Asturianes’, sobre un conde d’Asturies qu’acaba siendo rei d’Inglaterra y d’Irlanda, que “amuesa qu’Asturies y la so esistencia y importancia xeopolítica yera conocida pol restu de la Europa más próxima a nós”; l’unvíu d’embaxadores a Inglaterra nel 1808; o’l viaxe del Gobiernu del Conseyu Soberanu a Bretaña, foron dalgunos otros de los munchos exemplos presentaos por Lombardía na parte central de la so charra, que tocó nel entamu otres cuestiones como l’orixe del celtismu. Un percorríu, el citáu nesti artículu, “pa falar d’esa realidá histórica que ye’l vínculu atlánticu y la mar como importante elementu vertebrador”.

“La historia atlántica d’Asturies nun ye una ensoñación nin dalgo coyío pelos pelos”, añadió’l médicu y etnógrafu, qu’insistió con qu’esta historia ye “vieya, pero nun continuum históricu onde’l celtismu sopla muncho”. “L’interceltismu, primero célticu y llueu intercélticu, ye la clave del futuru de tol Arcu Atlánticu européu y, en concreto, si me permitís, d’Asturies”, rescampló.