25 años ensin Andrés Solar

Güei fai 25 años qu’Andrés Solar perdiera la vida nun accidente de tráficu en Sotrondiu. La so narrativa xira casi toa sobre’l mundu de la infancia y la mocedá nun mediu rural que puxa col urbanu, pero lloñe del bucolismu y arcaismu de la lliteratura costumista. Cola so muerte les lletres asturianes perdieron ún de los grandes escritores del primer Surdimientu. Con una curtía obra lliteraria, que de siguir güei él ente nós naide sabe onde pudiera llegar, l'escritor ye anguaño too un símbolu del movimientu de reivindicación llingüística.

Andrés Solar ñació nel Fondón de Deva, en Xixón el 25 d’agostu de 1955. Fíu de llabriegos fixo los estudios primarios na escuela del so llugar natal. Depués dedicóse a trabayar na casería familiar. En 1978 entró en contautu colos cantautores Xulio Ramos y Carlos Rubiera. Por mediu d’éstos entra en Conceyu Bable y empieza a publicar artículos na sección qu’esta asociación caltenía nel diariu El Comercio baxo’l nome d'Alitar Asturies.
 
En 1979 algama’l Premiu de Cuentos Curtios del Institutu Jerónimo González de Sama, Llangréu, col relatu "En chigre". Al añu viniente vuelve algamar el mesmu gallardón con un cuentu tituláu "Toni". Van ser los empiezos d’un curtia, pero intensa carrera, enllena de premios lliterarios: II Concursu de Narraciones Curties de la Diputación (ex aequo con Miguel Solís Santos) col relatu "Xuan y Xuanín", Concursu de Cuentos Curtios de Conceyu Bable en 1983 cola narración "El milagru de la vara’l patriarca", y el Primer Concursu de Cuentos Conceyu de Llanera, col relatu "En cuartu de siempre", ente otros.
 
En 1981 la comisión empobinadora de l’Academia de la Llingua escuéyelu como Miembru Correspondiente. Dos años depués, Andrés Solar refuga la propuesta de que lu nomen académicu de Númberu, alegando tar “pocu estudiáu” pal desempeñu del cargu. Xunto’l so amigu Carlos Rubiera imparte clases de llingua asturiana na Universidá Popular de Xixón a lo llargo del primer trimestre de 1983. Publica abondes narraciones y poemes na revista de l’Academia Lletres asturianes.
  
En mayu de 1983 da clases d'asturianu na cai cola Xunta pola Defensa de la Llingua Asturiana de la que yera miembru y preséntase pa diputáu de la Xunta Xeneral col Ensame Nacionalista Astur. Nesti añu tamién participa na creación de la Xunta d'Escritores Asturianos siendo'l tesoreru de la entidá. En 1984 participará nos actos de décimu aniversariu de Conceyu Bable entamaos el 25 de mayu.
 
Les sos últimes actividaes públiques van tar centraes nel mundu del teatru, al traviés del grupu Xaréu, entamáu col cantante y actor Xulio Ramos. Con esti grupu va facer dellos montaxes dedicaos tanto al públicu infantil como adultu. Andrés Solar muerre'l 27 d'avientu de 1984 a los 29 años d'edá, nun accidente de tráficu en Sotrondiu
  
En 1985 la Xunta pola Defensa de la Llingua crea los Premios Andrés Solar na so alcordanza, un añu depués l’Academia de la Llingua asoleya la so obra lliteraria completa, en 1990 l’Asociación d’Escritores Asturianos publicó “Un homenaxe póstumu”. Un mes depués la Universidá Popular de Xixón fai unes xornaes nel so honor, mientres qu’en marzu de 2001 la Fundación Municipal de Cultura de Xixón fai la esposición “Andrés Solar; el llabrador de pallabres”.
 
Andrés Solar y la música
 
La rellación de la so figura lliteraria y personal cola música entamó en 1995, cuando’l grupu Dixebra pon-y música al so poema "Asturies", espublizáu nel periódicu "El Nuesu País. Programa Elleutoral del Ensame Nacionalista Astur", nel añu 1983. Mientres que’l 11 de xunetu de 2000, estrenase nel Teatru Xovellanos “Solar d’amor y arume verde”, cantata n’alcordanza del autor, obra de Carlos José Martínez y Xulio Ramos.
 
Nesta última década que ta a puntu de finar, grupos de rock astur como Skama la Rede (“Hai que siguir”) o Skontra (“Un pueblu”) vienen mirando pa la obra poética del autor xixonés pa que les sos pallabres sigan vives 25 años depués de la so tráxica muerte y nun futuru toos sepan “que tuviemos equí, asoleyando un país, que cayó una nueche a la mar, y na mar y na nueche lu quixeren dexar”.