Ana Cano pide a los políticos que seyan conscientes de la so responsabilidá si nun oficialicen la llingua nel Estatutu

La presidenta de l'Academia de la Llingua, Ana Cano, pidió esta selmana a los cargos políticos a nivel autonómicu que "seyan conscientes de lo que faen y de la so responsabilidá" si nun declaren oficial la llingua asturiana na próxima reforma del Estatutu d'Autonomía, un oxetivu pal qu'anuncia que "va trabayar tolo que puea".

   Foi ún de los puntos claves que comentó en declaraciones a Europa Press, al respeuto del so llabor al frente de l'Academia, cargu nel que ta acabante de salir reelixida. La responsable de la Institución mostróse segura de que la llingua asturiana va desapaecer "nun tardando muncho tiempu seguramente", si nun s'aplica esta midida.

   "Ye un problema seriu y nun ye'l momentu de tratalu agora", señaló Cano, "pero nel momentu en que na reforma del Estatutu se trate esi puntu va ser ún de les claves, y yo espero que puea solucionase".

   Al respeuto de les dificultes planteagaes de primeres pa que PSOE y PP, los dos partíos mayoritarios, acepten la oficialidá, Cano declaróse "optimista por naturaleza". "Creo firmemente que nun hai otra posibilidá, porque si non la llingua acaba desapaeciendo, y nun tardando muncho seguramente". Por esi motivu, la presidenta de l'Academia anunció que va trabayar "tolo que puea pa que tengamos esa reconocencia y espero que los políticos que nesi momentu tengan que defender esa cuestión seyan conscientes d'ello, y si non, que seyan conscientes de lo que tán faciendo, de la responsabilidá que tienen".

   Cano calcó en que "nun hai alternativa" a la oficialidá, porque "nun hai otru tipu de llei". "Nun val dicir qu'eso pue facese sin cooficialidá, porque nun podemos olvidar que nel marcu políticu que mos movemos, que ye España, el país al que pertenecemos toos, la llingua ye oficial o nun lo ye". "La única manera", añadió, "de que los falantes de les llingües minoritaries tengan los derechos reconcíos ye cola declaración d'oficialidá nel Estatutu d'Autonomía, lo mesmo que se fizo nel estatutu d'otres comunidaes".

   "Nun pue dicise que tamos a favor de la llingua y qu'Asturies ye una comunidá billingüe, y resulta qu'una llingua tien unos derechos y la otra non", comentó.

   "Hai que declarar l'asturianu oficial nel Estatutu d'Autonomía, y de magar ehí, lo que sí se pue ye negociar cómo va facer realidá esa oficialidá", esclaró. "Eso va depender de les distintes comunidaes, porque los procesos y les realidaes sociollingüístiques nun son iguales nunos sitios que n'otros, y l'Academia siempre tuvo abierta al diálogu nesta cuestión", afirmó.

RELLACIONES COL GOBIERNU

   La presidenta de l'Academia consideró "cordiales" les rellaciones col Gobiernu asturianu demientres los ocho años que lleva como presidenta de la institución. Sicasí, reconoció que ye un "ten con ten difícil de caltener".

   "L'Academia", esplicó, "tien claro que ye una institución que depende del Principáu y como tal tien que movese dientro d'esi marcu institucional. Agora, eso nun quier dicir que tengamos que dicir amén a les polítiques que dicta'l Gobiernu cuando nun tamos d'acuerdu con elles". "Nun podemos olvidar qu'ún de los mandaos de los nuesos estatutos, daos pol Gobiernu, ye'l de cuidar los derechos llingüísticos de los asturianos, y nun podemos facer una política llingüística seria si nun hai esa llei superior que l'apoye", señaló refiriéndose de nuevo a la oficialidá.

   Según Cano, "cada vez qu'hai un Gobiernu nuevu, l'Academia da un votu de confianza a eses persones porque nun podemos actuar d'otra manera". Sicasí, matizó que surden problemes nesta rellación. Ún d'ellos ye'l del actual llocal que, "sigue sin solucionase". "Hai promeses continues pero nun se soluciona y tamos asina dende que l'Academia se creó dende l'añu 80", afirmó, pa demandar de siguío una sede "digna, que correspuenda a la institución y al trabayu que desarrolla". Recordó tamién que'l so presupuestu ye "mui reducíu".

DICCIONARIU HISTÓRICU Y HOMENAXE A GARCÍA ARIAS

   En materia puramente académica y científica, ún de los principales oxetivos de cara al próximu periodu de la so xestión ye completar el diccionariu históricu de la llingua asturiana, ellaboráu de magar los trabayos del anterior presidente, Xosé Lluis García Arias. "Foi importantísimo tolo que s'avanzó na conocencia científica de la llingua, gracies a los trabayos de García Arias, trés volumes de les sos propuestes etimolóxiques, qu'en realidá son el diccionariu históricu de la llingua asturiana".

   "Nos próximos cuatro años espero que lo podemos completar, porque ye una obra de referencia obligada nel ámbitu de la lliteratura románica", anunció.

   Nesti sen adelantó que nel 2010 va celebrase un homenaxe a García Arias, presidente de l'Academia demientres 20 años. Del actu, comentó que "va suponer una aportación importante a la filoloxía asturiana", cola participación de "investigadores españoles y estranxeros". "Amás d'un homenaxe merecíu, va ser un puntu importante pa la filoloxía asturiana", comentó.

   Tamién señaló ente les sos próximes metes la edición del Atlas del Dominiu Llingüísticu Asturianu, qu'espera nun tarde muncho en publicase.

   De los ocho años al frente de la institución, Cano considera que foi "una continuadora de la xestión del anterior presidente, que foi realmente'l qu'entamó les llinies de trabayu que tán abiertes dientro de l'Academia". Destacó los dos 'Conceyos Internacionales de la Lliteratura Asturiana' y el primer 'Conceyu Internacional d'Historia de la llingua Asturiana', celebráu l'añu pasáu y que tuvo una "gran repercusión y un gran éxitu".

   Destacó la publicación del númberu 100 de la revista Lletres Asturianes, "renovada y meyorada, la seña más importante de l'Academia a nivel científicu, y considerada dientro de lo que son les revistes científicos nacionales y internacionales dedicaes a la filoloxía románica o hispánica en particular".

   Refirióse tamién a los avances nel "conocimientu de testos medievales" y punxo como exemplu'l del Fueru de Lleón, "con motivu del Conceyu".

CARTAFUEYOS DE NORMALIZACIÓN

   Refirióse a los cartafueyos normativos, documentos que l'Academia publica con propuestes pa la traducción al asturianu del terminoloxía técnica en castellán y n'otres llingües, l'últimu de los cuales dedicáu al mundu d'Internet y la informática. Cano recordó que s'entamó a editar baxo'l so mandatu y que con ellos "inténtase dar respuesta a nueves necesidaes de la llingua nel sieglu XXI".

   A lo último, recordó'l contratu que la institución ta acabante de firmar col buscador d'Internet Google, "gracies al que tol fondu editorial de l'Academia va tar dientro de 'googlebooks', lo que va constituyir un espardimientu pa l'Academia y pa la propia llingua, porque cualquier persona en cualquier parte del mundu va poder acceder" a esta base de datos.