AFAYU EL NUEVU MUNDIU
(Cristóbono Colón)
 
ANICIU.
 
¿Ú tevo el escaniellu?
 
Sí que nun ye refugaya. 
Manda mecha la custión 
falar acerque Colón, 
pos tien enxemes asgaya. 
Desige cuayu la estaya 
y chai demaxinación. 
Pescudar d'esti valíu 
los Reis Castía y Aragón 
déxelu a un esmorecíu, 
lo que dizse desguarníu, 
posque acarria esmolición 
y aquesti ye el casu míu
por meteme a remellón, 
que ya toi más que pruyíu.
 
Enque soi daqué albardón 
y dello toi alvirtíu, 
deprendí ansí la llición 
que vo dicer d'asistíu:
 
Naz en berciu escurecíu 
pos denyure lu mentare 
Colón, diose al esmucíu, 
mesmu que non pedricare 
los sos años, que respíu 
tevo el home nesti asuntu, 
llantándomos un güen llíu 
al dexámoslu al barruntu.
 
Al ser el casu ruxíu 
cáusenes de clisaúra 
fo el oyer pa'l talu efeutu 
a ín, que saltare atrivíu 
ensin ná delicaúra 
-foscu y pelgar l'aspeutu, 
el prefeñu allabascáu, 
magüetón y de pazguatu,
 pámique un desarrancáu, 
pel persumu, del llabiegu-, 
pos ensin migayu acatu, 
dando con siñes tochura, 
de tarabicu y montiegu 
dixo ansí del venturiegu, 
toa arguta la fegura:
 
"-¡Bah. . .! Pa min taba abayáu 
d'alluegu y con poca xera
el casu y ná enguedeyáu: 
con face-y abrir la boca 
y el so dentame escluca-y
 pos, asuntu solventiáu, 
non hay más güeltes que da-y".
 
Yo toi pa min que avezau 
de ferraúra a apiancar 
taba el murmiandu y torgáu 
aquél y afechu a tratar 
pueque na más col ganáu 
pa ponese ansí a roncar 
dándoseles de tralláu 
y pa non arreparar.
 
De ser tan permal tratáu 
el inquit tala custión 
yelo na más de Colón 
per tar col picu pieslláu
y en sin ganes dar razón, 
cual si toviés medrentáu 
o agoliés escalabrón, 
de damos dello recáu.
 
En mesmu defeutu cai 
(ralo nél, tan escolfáu) 
pel trubiecu al entruga-y
posque, gachu, dai d'albiés,
tou espreceta y nun hai
manera al home saca-y 
lo de si fo xenovés 
o catare la primera lluz, 
o el nieru lu toviés 
un taragüelu, en Xixón; 
en Levincu o Casomera; 
en Carreñu o Avilés; 
p'harcia la cuenca'l Nalón;
o pueque ena Güeria Urbiés,
en Carcarosa, Cenera, 
Ablaña, Paxío o Siana 
endientro'l conceyu Mieres?
Refiérveme ena mollera 
que fo de triba asturiana 
cualisquiera les maneres 
y, per ello, pami yo 
que -de llau sos pelameres-
tan grandón y trabáu fo, 
chau p'alantre y, sobre too, 
alloqueceor muyeres. 
Y pa non oyer responsu 
-que non lu merezo, non-, 
en el debuxu de Fonsu 
Ilesies vese a Colón 
garráu a un globu estudiando,
 pero pa tar en razón 
y dir en materia entrando
to que vos esclarecer
del primer tarrestre globu
que lu ficiera un andovu
que ñacier en Nurember,
Martín Behaim llamáu,
home de munchu talentu,
y que fo lleváu a cau
el añu el escobrimientu.
 
 
                      (... / ...)